Türkiye’deki Şehirlerin Fonksiyonları

Şehirlerin fonksiyon özelliklerine göre sınıflandırma yapılırken tarım, sanayi, ticaret, turizm, idari ve askerî gibi kategorilere ayrılmıştır.Ülkemizdeki bazı şehirlerde bu fonksiyonlardan biri ön plandayken bazılarında ise birden fazla fonksiyonun ön plana çıktığını görürüz.Ayrıca “Sakin Şehirler” diye hitap ettiğimiz şehirler de günümüzde metropollerin boğucu ortamından bunalanlar için adeta sessiz şehir olarak karşımıza çıkmaktadır.

Sanayi Şehirleri

Sanayi şehirlerinin gelişiminde sanayi tesislerinin yoğun olması etkili olmuştur.Sanayi şehirlerinde aynı zamanda ulaşım ve ticaret de gelişmiştir.

Marmara’da: İstanbul, İzmit, Adapazarı, Edirne, Lüleburgaz, Çorlu, Bursa, Balıkesir

Ege’de: İzmir, Uşak, Denizli, Manisa

Batı ve Orta Karadeniz’de: Samsun, Karabük, Ereğli, Turhal

İç Anadolu’da: Ankara, Eskişehir, Konya, Kayseri, Kırıkkale

Akdeniz’de: Adana, İskenderun

Güneydoğu’da: Gaziantep, Batman

Tarım Şehirleri

Türkiye’de küçük şehir gruplarının tamamına yakını tarım şehridir.Çünkü buralarda yaşayan nüfusun % 70 – 80’i geçiminin tamamını tarımla sağlar. Bu şehirler genellikle verimli ovalarda kurulmuş ve gelişmişlerdir. Ödemiş (İzmir), Söke (Aydın), Turgutlu (Manisa), Nazilli (Aydın), İnegöl (Bursa), Suluova (Amasya), Iğdır, Rize, Ardahan, Bayburt, Tunceli, Yozgat, Çorum, Bilecik tarım şehirlerine örnek gösterilebilir.

Liman Şehirleri

Kara ve deniz ticaretinin kavuşum noktaları olan limanlar yük ve yolcu taşımacılığında önemli bir yere sahiptir. Ancak limanların gelişmesi ard bölgenin (hinterlandının) genişliğine bağlıdır. Hinterland ise yer şekillerine bağlıdır. Çünkü limana ulaşımın kolay olması ancak yer şekillerinin özelliklerine bağlıdır.

Örneğin; dağların kıyıya dik uzanması nedeni ile ulaşımın kolay olduğu İzmir, hinterlandı geniş olan limanlarımızdandır. Sinop Limanı, gerisinde kıyıya paralel uzanan dağlar hinterlandı daralttığı için gelişmemiştir. Ticaret hacmi ve iş yoğunluğu bakımından en önemli liman şehri İstanbul’dur. İzmir, Mersin, İskenderun, Trabzon, Samsun, Zonguldak diğer önemli liman şehirleridir.

İdari Şehirler

Bir devletin hükümet ve parlamentosunun yerleştiği, devlet başkanının oturduğu siyasi ve idari merkeze başkent denir. Başkentlerde hâkim fonksiyonlar, idari hizmetler olmakla birlikte diğer hizmetler de toplanmıştır. Örneğin Ankara.

Askerî Şehirler

Savunma ya da stratejik nedenlerle bazı kentler askerî merkez hâline gelir. Sarıkamış, Çorlu, Gölcük buna örnek şehirlerimizdir.

Madencilik Şehirleri

Çeşitli madenlerin çıkarılması ve bunların işlenmesinde önemli paya sahip olan şehirlerdir.Zonguldak, Batman, Soma, Murgul, Elbistan, Seydişehir buna örnek olarak gösterilebilir.

Turizm Şehirleri

Ülkemizde bazı şehirler gelirinin önemli bir kısmını turizmden sağlamaktadır. Turizm sayesinde şehirde; ulaşım, ticaret ve inşaat sektörleri de gelişmektedir. Örneğin Antalya, Fethiye, İzmir.

Ticaret Şehirleri

Ticaret, her şehrin önemli fonksiyonlarındandır. Ancak bazı şehirlerde ticaret, şehrin ana fonksiyonu hâline gelmiştir. Ticaret şehirleri aynı zamanda ulaşımın geliştiği şehirlerdir. Örneğin İstanbul, İzmir, Ankara, Antalya, Trabzon, Samsun.

Sakin Şehirler

Cittaslow (Yavaş Şehir), İtalya’nın dört küçük şehrinin belediye başkanlarının 1999 yılında bir araya gelerek kurdukları bir oluşumdur. Cittaslow hareketinin kuruluş amacı, şehirlerin kendi kimliklerine sahip çıkarak küreselleşme sonucu ortaya çıkan birbirine benzeme ve aynılaşmanın önüne geçilmesidir. Şehirlerin yönetilirken yerel yemeklerine, yöresel mimarisine, gelenek ve göreneklerine, zanaatlarına ve esnaflarına sahip çıkılması bu oluşumun kriterleri arasında yer alır. Cittaslow Birliği’ne Türkiye’den de 17 şehir sakin şehir unvanına sahip olmuştur.

Not:

Muğla’da Köyceğiz ve Ula ilçesine bağlı olan Akyaka

Isparta’da Eğirdir ve Yalvaç

Sinop’ta Gerze

Çanakkale’de Gökçeada

Şanlıurfa’da Halfeti

Ordu’da Perşembe

Artvin’de Şavşat

İzmir’de Seferihisar

Sakarya’da Taraklı

Erzurum’da Uzundere

Kırklareli’nde Vize

Aydın’da Yenipazar

Bitlis’te Ahlat, Bolu’da Göynük ve Mudurnu yerleşmeleri Türkiye’nin sakin şehir unvanına sahip yerleridir.