Milli İktisat Politikası Nedir?

Millî İktisat, Ziya Gökalp tarafından tasavvur edilen ve birbirini takip eden Osmanlı ve Türk hükûmetleri tarafından yürütülen, yerli Hristiyan burjuvazinin sistematik olarak mülksüzleştirilmesini ve onların yerine Müslüman Türklerin geçmesini, ayrıca Hristiyanların mülkiyetindeki mülklerin büyük çapta müsaderesini ve yeniden dağıtımını içeren ekonomik plandır.Türk Yurdu, 1915’i Millî İktisat’ın başlangıç yılı ilan etti.Talat Paşa, Emil Ludwig’e Ermeni işgücünün kaybının ekonomiye kısa bir süreliğine zarar vereceğinden ancak yakında Türklerin onların yerini alacağından bahsetti.

1908 devriminden önce, İttihat ve Terakki Cemiyeti, örneğin Ermeni mallarına karşı boykotları savunmak ve Düyûn-ı Umûmiye’yi kapatmak gibi, ekonomi hakkında radikal görüşlere sahipti.Devrim sonrası başarı, pragmatik bir ekonomi politikasına yol açtı.İTC, yerli üretim projelerinin teşviki dışında, Mehmed Cavid’in tasarımlarına büyük ölçüde liberal bir ekonomi politikası izledi ve Osmanlı İmparatorluğu’nun uluslararası konumunun değişkenliğine rağmen, 1908 ve 1913 yılları arasında yabancı yatırımda büyük bir artışa neden oldu.

Ancak Balkan Savaşları sonrasında İTC’nin radikalleşmesinin ardından, cemiyet ekonomide aşırılıkçı söylemlere geri dönerek, gayrimüslim ve yerli olmayan işletmeler pahasına ekonomide Müslüman Türklerin hakimiyetini savunmuştur. Millî İktisat, korporatizm, korumacılık ve devletçi ekonomi politikalarının bir bileşimiydi.Bu, amacı yerli bir Türk-Müslüman burjuvazisi ve orta sınıf yaratmak olan 1916 kongrelerinde İTC politikasının resmî bir platformu haline geldi. İTC için, Türkler için kapitalizmi başlatmanın yolu, kendilerine iyi donanımlı Hristiyanlardan sermaye almaktı. Bu amaçla, “sınıf mücadelesi” ve Ermenilerin her ne pahasına olursa olsun Müslümanlarla paylaşılması gereken serveti orantısız bir şekilde elinde bulundurması gibi Ermeni girişimlerine karşı sözde Marksist retorik kullanıldı. İthal ikameci sanayileşme ve mülkiyete el konulması, ekonomik sermayeyi “sadık” etnik grupların elinde merkezileştirdi ve bu da İTC’ye siyasi desteği derinleştirdi.Dış ticaret söz konusu olduğunda, önceden iyi kurulmuş liberal politika korumacılığa yol açtı: gümrük vergileri 1914’te %8’den %11’e çıkarıldı, 1915’te %30’a ulaştı.

İTC’nin sonraki Cumhuriyet Halk Partisi rejimine taşınan ve Kurtuluş Savaşı sonrası Türkiye Cumhuriyeti’nin sanayileşmesi için verimli bir zemin oluşturan Türk Yurdu projesi için Millî İktisat ile ilgili politikalar esastı.Hristiyanların mülkiyetindeki mülklere el konulması, yirminci yüzyılın sonlarına kadar devam etti.