HARNAME ÖZET / Şeyhi

Harnâme, divan edebiyatı şairi Şeyhî tarafından kaleme alınmış mesnevi. 126 beyitten oluşmaktadır.

Harname hangi dönemde yazılmıştır:Harname II.Mehmet döneminde yazılmış.Padişah II.Mehmet’e sunulmuştur.

Harneme yazarı:Şeyhi

Harneme türü: Mesnevi

Harname Konusu: Harname konusu itibariyle işin ehli olmayanlar tarafından yapılan işlerin kötü sonuçlar doğuracağını okura gösterir. Kendi yeteneğini ve becerilerini görmeden başkalarının işine karışmanın da hazin sonuçlar yapabileceğini belirten Harname bu durumun sonuçlarında kişilerin kendilerini kötü hissedebileceklerini belirtir. Şeyhi yani yazarı, okura kendi durumlarını görmeleri ve buna uygun şekilde davranmaları gerektiğini öğütlemektedir.

Harname Nedir?

Harname nedir sorusu fabl olarak cevap verilebilir. Harnâme Türk edebiyatının ilk fabl örneği olarak önümüze çıkar.Fabl, alegorik anlama sahip olan, hayvanların konuşturulduğu ama onlara insani özelliklerin yüklendiği eserlerdir. Bu kapsamda yazarlar okurlara farklı konuları çok daha kolay aktarabilirler. Harname beyit sayısı olarak 126 beyitten oluşur. Eserde bolca intak ve teşhis gibi edebi sanatlar kullanılmaktadır. Gösterme, anlatma, iç konuşma gibi özellikler de bulunur.

Aynı zamanda bir hekim olan Şeyhî; Çelebi Mehmed’i tedavi edince, Çelebi Mehmed ona bir köy Tokuzlu Köyü’nü hediye etmiştir. Köye doğru yola koyulan Şeyhî, yolda eşkıyalar tarafından soyulur ve dövülür. Bunun üzerine Harnâme’yi kaleme alır. Eserde toplumun kötü yönlerini hicvetmekte; fakat bunu mizahi bir üslup ile yapmaktadır. Har eşek demektir ve eser, Türk edebiyatının ilk Fabl örneği olarak kabul edilir.

Nazım şeklinde yazılan ve biçimi Mesnevi olan Harname aynı zamanda aruz ölçüsü ile yazılmış olup Fâ i lâ tün/me fâ i lün/fe i lün kalıbı kullanılmıştır. Eser üzerine çalışma yapan kişi Faruk Kadri Timurtaş’tır.

Harname Olay Örgüsü

Harname olay örgüsü açısından yük taşımaktan ve çalışmaktan bitap düşmüş bir eşeğin başından geçen olayları anlatmaktadır.Bir gün bu eşek sürekli otlayan semiz öküzleri görür.Yanlarına hemen giderek onların bu kadar tok ve sağlıklı oluşlarını merak eder. Öküzler de buğday öğütmede çalıştıklarını ve bunun insanlar için çok önemli olduğunu ifade ederler. Eşek de bu söze inanarak birden bir buğday tarlasına girer ve tüm buğdayları ayaklarıyla ezmeye başlar. Ancak tarla sahibi bu durumu görünce eşeğin kulaklarını ve kuyruğunu keser. Daha sonra çaresiz kalan eşek yolda bir bilge eşek ile karşılaşır ve bilge eşek ona durumun aslını anlatır.