Erzurum Kongresi tarihi kararları maddeleri amacı ve önemi

Erzurum Kongresi Ne Zaman Yapıldı?

Kurtuluş mücadelesinde ilk kez sınırlardan bahsedilen Erzurum Kongresi 23 Temmuz – 7 Ağustos 1919 tarihleri arasında düzenlenmiştir.

Erzurum Kongresi Nerede Yapıldı?

Çoğu doğu illerinden olmak üzere toplam 62 delegenin katıldığı ve yaklaşık iki hafta boyunca süren Erzurum Kongresi; zamanında Ermeni kız yatılı okulu olarak hizmet vermiş olan Sanasaryan Koleji binasında toplanmıştır.Günümüzde bu kongre binası Atatürk Resim Heykel Müzesi ve Galerisi olarak Erzurum’da hizmet vermektedir.

Erzurum Kongresi Tarihi

18 Ocak 1919 yılında düzenlenen Paris Barış Konferansı’nda İtilaf Devletleri, Doğu Anadolu’da bir Ermenistan devleti kurma amaçlarını belirtmişler ve bu yönde karar almışlardır.Yaşanan bu gelişmelerin neticesinde bölgede bulunan Ermeni çeteler harekete geçerek, Türk köylerine saldırılar düzenlemişler ve bölge halkını katletmeye başlamışlardır.

Bölgedeki bu Ermeni faaliyetlerinin sonucunda, Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti; yaşanan bu Ermeni saldırılarını engellemek amacıyla Erzurum’da bir kongre toplanmasına karar vermiştir. Doğu Anadolu Bölgesi’nin güvenliği için bazı kararlar alınması amacıyla toplanan kongreye; Karadeniz’de yaşanan Rum saldırıları ile uğraşan Trabzon Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti de delegelerini yollayarak katılmıştır.

Erzurum’da düzenlenen kongreye katılmak için Amasya’dan hareket eden Mustafa Kemal Paşa, İstanbul hükümetinden İstanbul’a geri dönme çağrıları almış fakat bunu kabul etmemiştir. Bunun üzerine kendisine gönderilen bir telgrafla müfettişlik görevinden alındığı belirtilmiş; Mustafa Kemal de karşılık olarak askerlik görevinden istifa ettiğini İstanbul hükümetine bildirmiştir.

Mustafa Kemal’in, asker değil sivil bir kişilik olarak katıldığı Erzurum Kongresi 23 Temmuz sabahı toplanmış farklı vilayetlerde toplam 62 delege hazır bulunmuştur. Düzenlenen kongrede Mustafa Kemal oy çokluğu sağlanarak başkanlığa seçilmiştir.

Erzurum Kongresi Maddeleri

Milli mücadelenin örgütlenmesinin temellerinden olan Erzurum Kongresi alınan kararlar şu şekilde sıralanabilir:

İlk kez milli sınırlardan bahsedilmiş; vatanın bir bütün olduğu ve parçalanamayacağı ilk kez bu kongrede kabul edilmiştir.

Kurtuluş yolu olarak görülen manda ve himayenin kabul edilmeyeceği vurgulanmıştır.

Her türlü işgale karşı milletin kendini savunacağı belirtilmiştir.

Azınlıklara, sosyal dengemizi ve siyasi yapımızı bozacak ayrıcalıklar verilemez ilkesi kabul edilmiştir.

İstanbul hükümetinin ülkenin bütünlüğü ve milletin bağımsızlığını sağlayamaması halinde geçici bir hükümet kurulacaktır.

Kuvay-ı Milliye’yi etkin, milli iradeyi hâkim kılmak esastır ilkesi kabul edilmiştir.

Kapalı halde bulunan Meclis-i Mebusan’ın derhal açılması talep edilmiştir.

Milli iradenin saltanat ve hilafeti de kurtaracağının altı çizilmiştir.

Başkanlığını Mustafa Kemal’in yaptığı Temsil Heyeti oluşturulmuştur.

Erzurum Kongresi Önemi

Erzurum Kongresinde ne vurgulandı sorusunun cevabı; vatan bir bütündür, parçalanamaz ilkesiyle ilk kez milli sınırlardan bahsedilmesi olacaktır.Bunun yanında bazı kesimler tarafından bir kurtuluş reçetesi olarak görülen manda ve himayecilik kesin bir dille reddedilmiş; ulusal bağımsızlığın koşulsuz olarak gerçekleştirileceği ilan edilmiştir.Bu özellikleri açısından Erzurum Kongresi; işgallere karşı yapılan direnişin en önemli aşamalarından biri olarak dikkat çekmektedir.