Cai Lun Kimdir?

Doğum tarihi: 62 Leiyang, Hengyang, Çin

Ölüm tarihi ve yeri: MS 121, Çin

Cai Lun Biyografi

Cai Lun’un 62-121 yılları arasında yaşadığı tahmin edilmektedir. Hakkında pek fazla bilgi bulunmayan Lun’un Çin kayıtlarında haremağası olduğundan bahsedilmektedir. Bugün bilinen tarzdaki ilk kağıdı yapan insan olarak kabul edilir. Han Hanedanının bu icattan oldukça memnun kaldığı tarihi kaynaklarda geçmektedir.

89 yılında Cai Lun silah ve çeşitli aletler üreten bir bölümün başına getirildi. Burada kısa süre içerisinde ucuz ve dayanıklı bir yazı materyaline ne kadar ihtiyaç duyulduğunun farkına vardı.

Uzun denemelerden sonra 105 yılında buluşunu imparatora açıkladı. Lun buluşundan dolayı ödüllendirilmiş, yalnızca aristokratlara verilen bir unvan ile onurlandırılarak zengin edilmiştir. Büyük takdir toplamasına rağmen bu şöhreti uzun sürmedi.

İmparator He’nin ölümünün ardından yerine geçen yeğeni İmparator An danışmanlarının çoğuyla düşman oldu. Tutuklanacağını anlayan Cai Lun 121 yılında zehir içerek intihar etti.

Çin’deki arkeolojik kazılarda 2200 yıl öncesine ait kağıt yaprak kanıtları bulunmuştur. Çin’de imparatorun danışmanı olan Cai Lun kağıt yapım teknolojisinde yenilikler getirmiştir.

Lun’dan önce kağıt genellikle bambudan üretiliyor ve bu nedenle çok ağır oluyordu. İpekten üretilen kitaplar ise oldukça pahalıydı. Batı’da ise kağıdın bilinmediği dönemde kitaplar parşömen ya da tirşe üzerine yazılırdı. Tirşe özel olarak işlenmiş koyun ya da dana derisinden üretilen bir malzemeydi.

Yaklaşık 500 yıl kağıt yapımı gizli bir sanat olarak Çin topraklarında kaldı. MS 751 yılında yapılan Talas Savaşı’ndan sonra Araplar, Çinli esirleri Semerkant’a götürdüler. Çinli esirler burada önemli bir kağıt üretim merkezi kurdular. Avrupalılar ise ancak MS 12. yüzyılda Haçlı Seferleri sırasında Arapların aracılığıyla kağıtla tanışabildi.

Kağıttan önceki dönem

Kağıttan önce eski yazılar kolaylıkla dağılabilen papirüslere veya hayvan derisinden yapılan nadir ve pahalı bir ürün olan parşömenlere işleniyordu. Çok daha ucuz ve dayanıklı olan kağıt, geniş kapsamlı kayıtlar tutmayı ve kitapların ucuza mal edilmesini mümkün kıldı. Kağıt imalatı dünyaya yayılarak okuma yazmanın yaygınlaşmasını sağladı.