Türkiye Tatlı su kaynakları
Türkiye’de mevcut durum

Türkiye’de su sorunu.Yıllarca önemsemedigimiz su kaynaklarımız tükeniyor mu?Dünya’nın bu günlerde yaşadığı koronavirüs sürecinde hiç beklenmeyen bir durum su sıkıntısı.Daha önce hiçbir önem vermediğimiz bilinçsiz bir şekilde kullandığımız su bugünlerde bizi zor durumda bırakabilir.

En İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu yaptığı açıklama da istanbul su yönünden bir sıkıntı yaşayabilir.Bunun için tüm istanbul seferber olmalı beraber çalışıp suyu daha tasarruflu kullanmalıyız.Açıklamasını yaptı.

Şimdi bu günlere nasıl gelindi neden böyle oldu.Bunlara göz atalım.

Türkiye, Akdeniz’in en zengin su ülkelerinden biridir, ancak 1960’larda 28 milyondan 2000’de 68 milyona kadar olan muazzam nüfus artışı nedeniyle, su kaynaklarının mevcudiyeti bugün kişi başına yılda yaklaşık 4000 m3’ten 1500 m3’e düşmüştür. Türkiye’de su talebi geçen yüzyılın ikinci yarısında yaklaşık iki katına çıktı. Türkiye’deki toplam su talebi, kuraklığın (veya iklim değişikliğinin) etkileri ışığında daha da artmaya devam ediyor. Türkiye önümüzdeki yıllarda su kıtlığı yaşayacak (8). Nüfus artışı ve iklim değişikliğinin etkisiyle su mevcudiyetinin 2050 yılında 1000 m3’e düşmesi beklenmektedir (31).

Türkiye’nin toplam su kaynağının yaklaşık %74’ü Tarımsal sulama için, geri kalan %15’i ve %11’i sırasıyla içme-evsel ve endüstriyel amaçlar için kullanılmaktadır (9,31).

Soyutlama yenilenemeyen yeraltı suyu rezervleri
“Yenilenemeyen yeraltı suyu”, aşırı kullanım soyutlama ile elde edilen yeraltı suyunu ifade eder. Brüt sulama suyu talebine katkıda bulunan yenilenebilir olmayan yeraltı suyu soyutlama miktarı, çok sayıda ülke için hesaplanmış ve küresel bir genel bakışa izin vermiştir. Bu çalışmanın sonuçları, küresel olarak yenilenemeyen yeraltı suyu soyutlamasının, brüt sulama suyu talebine (2000 referans yılı için) yılda yaklaşık %20 veya 234 km3 katkıda bulunduğunu ve 1960 yılından bu yana üç kattan fazla olduğunu göstermektedir. 1960’dan 2000’e kadar, zamanla sulamaya sürdürülebilir olmayan yeraltı sularına olan bağımlılığın arttığı gösterilmiştir. Bu nedenle, sulama sürdürülemez bir su kaynağı tarafından giderek daha fazla sürdürülmektedir (12).

Ülke değerlendirmeleri, yenilenebilir olmayan veya sürdürülebilir olmayan yeraltı sularının, özellikle yüzey Tatlı su ve yağışların çok az olduğu yarı kurak bölgeler için mevcut sulama suyunun büyük paylarını sağladığını ortaya koymaktadır: Pakistan, İran, Suudi Arabistan, Libya, BAE ve Katar. Bu bölgelerdeki mevcut sulamanın çoğu sürdürülebilir olmayan yeraltı suları tarafından sürdürülmektedir (12).

Avrupa için, yenilenemeyen yeraltı suyu soyutlamasının brüt sulama suyu talebine katkısı (%) İtalya (%15), İspanya (%7), Türkiye (%7) ve Yunanistan (%2) (12) için hesaplanmıştır. Güney Avrupa’da sulama talebindeki öngörülen artış, sınırlı yeraltı suyu kaynaklarını daha da vurgulamaya hizmet edecektir (21).

Türkiye-gelecek projeksiyonu
Araştırmalar, Türkiye’nin Avrupa ülkelerinin en yüksek su güvenliği tehdidinden bazılarına sahip olduğunu göstermektedir. Yoğun nüfuslu ve ülkenin çoğu bölgesi yüksek veya çok yüksek düzeyde su stresi ile karşı karşıya. Bu sorunun hızla yükselen nüfus ve yükselen sıcaklıklarla ilişkili potansiyel kurutma ile artması muhtemeldir (13,17). 2030, 2050 ve 2100 yıllarında %-52 ile %-61 arasında akışta değişiklikler olduğu tahmin edilmektedir (14) ve Türk havzalarındaki yüzey sularında %20, %35 ve %50’lik bir azalma olduğu bildirilmiştir (15). 2100 yılına gelindiğinde Türkiye, Güney Akdeniz bölgelerinde artan su stresine yol açabilecek kurak alanların genişlemesini yaşayabilir (16).

İklim değişikliğinin Doğu Akdeniz ve Orta Doğu bölgesinin su kaynakları üzerindeki muhtemel etkileri, 2040-2069 ve 2070-2099 yağış simülasyonlarını 1961-1990 ile karşılaştırarak yüksek çözünürlüklü bir bölgesel iklim modeli (PRECIS) kullanılarak araştırılmıştır (18). İç su kaynaklarındaki öngörülen değişimin, yağıştaki öngörülen değişimle aynı olduğu varsayılmaktadır. Türkiye Büyük bir kırsal nüfusa sahiptir ve ekonomik olarak aktif nüfusunun %43’ü yaklaşık 15 milyon kişidir ve tarımda çalışmaktadır. Yağış ve su kaynaklarının yüzyılın ortalarına kadar %11 ve yüzyılın sonuna kadar %12 oranında mütevazı bir düşüş yaşayacağı tahmin edildi. Ülke için bir bütün olarak su kaynakları nispeten bol kalırken, Türkiye hala kişi başına düşen su kaynaklarının yüzyılın ortalarına kadar yaklaşık üçte bir oranında azalmasıyla karşı karşıya. Bu nedenle, Türkiye’nin tarım sektörü daha verimli hale gelmek zorunda kalacak ve bu artan verimliliğe rağmen, muhtemelen bir istihdam kaynağı olarak hala azalacaktır. Bu düşüşe rağmen, geniş arazi alanı, geniş kırsal nüfusu ve nispeten büyük su kaynakları, su kıtlığı olan bölgesel ortamına sanal su ihraç etmesine izin vereceğinden, Türkiye Büyük bir net tarım ihracatçısı olmaya devam edecektir.

21.yüzyılda Güney Avrupa’da (İspanya ve Kuzey İtalya) potansiyel yeraltı suyu rezervlerinde önemli bir azalma öngörülürken, Kuzey Avrupa’da (Danimarka, Güney İngiltere, Kuzey Fransa) artışlar sürekli olarak tahmin edilmektedir (19). Akdeniz’in Güney kenarı boyunca, iki emisyon senaryosunda (A2, B2) (20) iki iklim modelinden (ECHAM4, HadCM3) elde edilen çıktı kullanılarak, 2050’lerde potansiyel yeraltı suyu rezervlerinin %70’inden daha fazla yeniden şarj edilmesinde bir azalma simüle edilmiştir (20).

Fırat ve Dicle akıntıları
Fırat-Dicle Havzası, Orta Doğu’nun karla beslenen iki önemli Nehrine ev sahipliği yapıyor ve su kaynakları, havza ülkelerinde, yani Türkiye, Suriye, Irak ve İran’da hidroelektrik enerji üretimi, sulama ve ev kullanımı için kritik öneme sahip (27). Fırat akışının yaklaşık %90’ı ve Dicle akışının %46’sı Türkiye’den kaynaklanmaktadır (28). Farklı model ve senaryo simülasyonlarına dayanarak, Fırat–Dicle Havzası ülkelerinde sıcaklık, yağış, kar örtüsü ve nehir deşarjındaki gelecekteki değişikliklere ilişkin projeksiyonlar yapılmıştır. Bu projeksiyonlardan aşağıdakiler sonuçlandırılmıştır (27):

Sıcaklık: tüm senaryo simülasyonları, tüm Fırat–Dicle havzasında yüzey sıcaklığının arttığını göstermektedir. Kış aylarında yaylalarda artış nispeten daha fazladır. Yaylalardaki yıllık yüzey sıcaklığındaki artış, 2041-2070 için 2.1°C (daha düşük emisyon senaryosu, B1) ve 4.1°C (daha yüksek emisyon senaryosu, A1FI) arasında değişirken, 2071-2099 için 2.6°C ve 6.1°C arasında değişmektedir. Soğuk mevsimde sıcaklık artışı, kar örtüsünü azaltarak ve yüzey akışının mevsimselliğini değiştirerek bölgesel hidrolojik döngüyü büyük ölçüde etkileme potansiyeline sahiptir.
Yağış: daha önce gösterildiği gibi, yağışların havzanın yaylalarında ve Kuzey kısımlarında azalması ve Güney kısımlarında artması beklenmektedir (örneğin, Evans, 2008; Onol ve Semazzi, 2009; Chenoweth ve ark., 2011). Simülasyonların çoğunda havzanın geniş alanlarında yağış değişiklikleri istatistiksel olarak anlamlıdır. Bu yüzyılın sonuna kadar yaylalarda öngörülen yağış azalması, daha yüksek emisyon senaryosunda (a1fı) %33 ve A2 senaryosunda %6 – 24’tür. Yaylalarda kar suyuna eşdeğer yağışların B1 senaryosu için %55, A2 senaryosu için %77-85 ve a1fı senaryosu için %87 oranında azalacağı tahmin edilmektedir.
Nehir deşarjı: Türkiye toprakları, havzadaki diğer ülkelerin topraklarına kıyasla iklim değişikliğinin daha olumsuz doğrudan etkilerini yaşayacaktır. Bu yüzyılın sonuna kadar Türkiye topraklarında yıllık yüzey akışının %26-57 oranında azalacağı tahmin edilmektedir. Üst suların çoğu bu bölgede yer aldığından, havzadaki diğer tüm ülkelerin yirmi birinci yüzyılda azalan sular için stres hissetmeleri beklenmektedir.
Bu sonuçlar, 2040-2069 yılına kadar Türkiye’de yıllık ortalama Fırat–Dicle Nehri deşarjında %12’lik bir azalma (IPCC a1b senaryosu (29)) ve bu yüzyılın sonuna kadar Fırat Nehri deşarjında %29-73’lük bir azalma (bir dizi model ve emisyon senaryosu (30)) gösteren diğer model çalışmalarıyla doğrulanmaktadır.

Sonbahar mevsimi yağış (%48) önemli bir artış bu nedenle kış açığını dengelemek için ve (25) yıllık döngü sırasında net değişim azalması için Güney-Doğu Türkiye, üzerinde taklit olduğunu SRES A2 emisyon senaryosuna göre 2071-2100 dönemi için bölgesel iklim modeli sonuçları, 1961-1990 ile karşılaştırıldığında gösterir. Bununla birlikte, bu alanda toplumsal riskler yüksektir ve adaptif kapasite düşüktür, bu da potansiyel çatışmaları ve su kaynakları üzerindeki stresi arttırır (25,26).

Avrupa: beş göl kategorisi
0.001 km2’ye kadar bir alana sahip küçük su kütleleri dahil edilirse, Avrupa’da neredeyse bir buçuk milyon göl vardır. Toplam göl alanı 200.000 km2’nin üzerindedir; buna ek olarak, yapay rezervuarlar yaklaşık 100.000 km2’yi kapsamaktadır. Avrupa göllerinin iklim değişikliğine tepkisi, gölleri beş kategoriye bölerek tartışılabilir.

Daha fazla bilgi edinin…