Nümizmatik Nedir Ve Ne Demek ?

Bir bilim dalı olarak ortaya çıkan nümizmatik; eski paraların, sikkelerin, madalyaların ve nişanların incelenmesinden sorumludur. Çoğu kişi tarafından bilinmeyen nümizmatik bilimi, hem tarih açısından hem de arkeoloji bilimi açısından oldukça önemli bir yere sahiptir. İnsanlık tarihi açısından önemli bilgiler veren nümizmatik nedir, neyi inceler?

Nüzmizmatik yani halk arasındaki ismi ile para bilimi, 18. yüzyılda ortaya çıkmış, nispeten yeni bir bilim dalıdır. Nümizmatik ile uğraşan kişilere ise nümizmat denmektedir. İnsanlık tarihinin ekonomik, siyasi ve dini inançları hakkında bazı bilgileri ortaya çıkaran nümizmatik dalı, tarihle uğraşan kişiler için oldukça önemlidir.

NÜMİZMATİK NEDİR?

Çoğu insan için belki de yepyeni bir terim olan nümizmatik nedir? Nümizmatik, eski paralar ve sikkeler ile nişan ve madalyaların incelenmesinden sorumlu olan, tarihe yardımcı bilim dallarından bir tanesidir. Nümizmatik kelimesi Fransızcadan dilimize geçmiştir lakin bu kelimenin kökeni Eski Yunancada para anlamına gelen nomisma kelimesine dayanmaktadır. Türk Dil Kurumu nümizmatik kelimesini; antika değerindeki para, sikke ve madalya gibi tarihi eserleri inceleyen bilim dalı olarak tanımlamıştır. Bu tanım oldukça başarılı olup, nümizmatik bilimi hakkında oldukça bilgi vermektedir.

Nümizmatik biliminin inceleme konusu olan nesnelerin zamanla bozulmaya uğramamasından dolayı, bu bilim kendini diğer tarihe yardımcı dallardan ayırmaktadır. Zira nümizmatik biliminin bulguları, genel olarak yeniden yapılandırmaya ihtiyaç duymamaktır. Lakin nümizmatik bilimi de, diğer bilimler gibi, bulgulardaki sahtecilik ihtimaline dikkat etmelidir. Zira özellikle madeni paralara ilişkin sahtecilik girişimleri son yıllarda oldukça artmıştır. Bunun sebebi ise eski paraların günümüz değerlerinin oldukça fazla olmasıdır.

Nümizmatik biliminin tarihi çok gerilere dayanmamaktadır. Nümizmatik bilimi, 18. yüzyıldan sonra arkeoloji biliminin bir dalı olarak ortaya çıkmıştır. Ülkemizde nümizmatik üzerine çalışmalar 19. yüzyılın sonlarında, yaklaşık olarak 1880’li yıllarda başlamıştır. Bulunan buluntuların tasnif ve sınıflandırılmasına ise ülkemizde 1891 yılından sonra girişilmiştir. Ülkemizde bulunan nümizmatik alanında çalışmalara da yer veren İstanbul Arkeoloji Müzesi dünyanın sayılı ve önde gelen nümizmatik koleksiyonlarına ev sahipliği yapmaktadır.

NÜMİZMATİK NEYİ İNCELER?

Yukarıda da kısaca bahsedildiği üzere, nümizmatik biliminin inceleme konusu eski paralar, sikkeler, nişanlar ve madalyalardır. Lakin nümizmatik bilimi özellikle sikkeler üzerinde yoğunlaşmaktadır. Zira sikkelerin incelenmesi sayesinde geçmiş uygarlıklara ilişkin birçok veriye ulaşılabilmektedir. Bu nedenle de tarihsel ve kültürel açıdan önem arz eden bir bilim dalıdır. Nümizmatik bilimi de bulgularına arkeolojik kazılar neticesinde ulaşmaktadır. Bir arkeolog yaptığı çalışmada elde ettiği eski paraları incelenmek üzere nümizmatlara göndermektedir.

NÜMİZMATİK BİLİMİNİN TARİHE KATKILARI

Nümizmatik bilimi, birçok açıdan önem arz etmektedir. Lakin bu bilim özellikle tarih açısından önemlidir. Nümizmatik biliminin tarihe katkılarının başında incelediği para biriminin hangi medeniyete ait olduğunun bulması ile bu medeniyete ilişkin bilgi vermesi bulunmaktadır. Zira para birimlerinin üzerinde yer alan hükümdarlar, paranın üzerindeki yazılar ve paranın tarihi, bu medeniyeti inceleyen tarihçiye ışık tutmaktadır. Üstelik nümizmatik biliminin inceleme konusu zamanla bir bozulmaya uğramamaktadır. Bu nedenle de nümizmatiğin konusu, tarihçi için önemli birincil el kaynaklardır.

Ayrıca belirtmek gerekir ki, nümizmatik biliminin bulguları sayesinde tarih açısından çok önemli bazı verilere de ulaşılabilmektedir. Bu veriler içerisinde bir hükümdarın tahta çıkış tarihi bulunmaktadır. Zira çoğu hükümdar tahta çıktığında o yıla özel para basılmaktadır. Bu sayede de bir hükümdarın, kaç yıl boyunca tahtta kaldığına ilişkin bilgilere ulaşmak kolaylaşmaktadır. Bir diğer önemli bilgi ise o ülkenin ekonomisi ile alakalıdır. Zira madeni paranın hangi alaşımlardan oluştuğu ülkenin ekonomik durumu ile ilgili bilgi vermektedir. Bu da tarihçiye yardımcı olmaktadır.

​​​​​​

NÜMİZMATİK BİLİMİNİN SAĞLADIĞI FAYDALAR

Nümizmatik biliminin tarihe olan katkıları haricinde de birçok alana sağladığı fayda bulunmaktadır. Nümizmatik biliminin sağladığı faydaları şu şekilde sıralamak mümkündür:

Zaman içerisinde kaybolan uygarlıkların yaşama yerleşkelerine ilişkin fikir sunma,

Metal para üzerindeki kalıntıları inceleyerek soyu tükenmiş bitkilere ilişkin fikir verme,

Hükümdarlar ve ailelerinin soylarına ilişkin kanıt sunma,

Parayı basan uygarlığın coğrafi olarak egemenlik alanına ilişkin fikir verme,

Hükümdarların unvanlarını gösterme,

Paranın basıldığı topluluğun dini inançları hakkında ufak da olsa bir teori sunma