Metafor nedir?Metaforun Anlamı Nedir?

Metafor nedir? Anlamı Nedir?

Metafor, mecaz anlam üzerine kurulmuş benzetme şekline dayanan bir kavramdır. Etimolojik açıdan Antik Yunan’a kadar uzanan bir “söz sanatı” olarak da tanımlayabiliriz. Türk Edebiyatı’nda Mecaz-ı Mürsel gibi örneğin. Belki ucundan kinaye de…  Köken itibari ile Latince ve Yunanca bir kelime olan metafora kelimesinden gelir.  Metaforda birbiri ile bağlantısı olmayan kelimeler kullanılmaz. Aksine o kelimelerin farklı anlatımlarla derinlik yaratması ile yapılır.

Less is more (az, çoktur) felsefesi hayatımızın çoğu yerinde önemli.Her zaman bunu düşünmek var hayatta. Anlatım ne kadar yalın ve ağdasız olursa iletilmek istenen mesaj da bir o kadar net ve anlaşılır olur, bu konuda mutabıkız tamam. Fakat bazı anlatımlar var ki ağdayla süslenmese bile farklı benzetmeler ile ifade edilip karşı tarafında aklında daha kolay yer edebiliyor ki bunlara da metafor diyoruz. Aslında mecaz ile tabir edilir genellikle ancak derininde mecazdan biraz daha farklıdır. Tek başına mecazdır demek yerine temelin yine mecaz olan bir benzetme şeklidir desek daha doğru bir anlatım olabilir. Türkçe’de “eğreltileme” olarak da kullanılıyor. Bir konuyu ya da durumu açıklamaya çalışırken veya karşımızdakine bir duygu alışverişi yapmak için asıl anlatmak istediğimiz şeyi farklı benzetmelerle anlatırız. Buna bir söz sanatı da diyebiliriz. Bu sanatı anlamak zekâ ve espri anlayışını da beraberinde getirir zira metafor içine bol bol zekâ kokusu serperek olur. Metafor sadece yazarlık ya da edebiyat alanında kullanılmaz; kavramsal metafor, sosyolojide metafor, mimarlıkta metafor ve hatta psikolojide metafor örneklerine de rastlıyoruz.     

Metaforun önemi

Metafor özellikle eğitim alanında büyük önem taşıyor. Her şeyin başının eğitim olduğunu düşünürsek aslında metaforun önemine eğitimden başlasak daha iyi gibi duruyor. Metafor, bilinmeyen şeylerin öğretilmesi için bir teknik; öğrenilen bilgilerin akılda kalması için de bir araç aslında. Güçlü bir öğrenme aracı olduğu kadar aynı zamanda öğretme aracıdır da. Peki eğitimde metafordu önemi nereden kaynaklanıyor?

İlk önemi yaratıcılığa sağladığı katkı. Metafor, yaratıcılığı artırıyor ve düşünme yetilerini geliştirerek bunu dile yansıtıyor. Dil becerisiz de eğitimin temelini sağlamlaştırıyor.
Anlaşılması zor kavramları daha kolay anlaşılabilir hale getiriyor. Soyut olan kavramı elde tutmak imkânsız, akılda tutmak muamma. Ancak soyut olanı somut olarak anlatırsak zorun kolay yolunu bulmuş oluyoruz.
Öğrenme sürecini monotonluktan çıkarır. Sıradan hatta bir yandan sıkıcı bile olabilen anlatımlar, öğrencilerin motivasyonuna da etki eder. Oysa metaforlarla gelişen, renklenen bir anlatım dersteki havayı da dağıtacak ve öğrencilerin aktif olarak katılım sağlamalarına da olanak sağlayacaktır.
Zor kavramların kolay öğrenilmesini ve dahası akılda kalıcılığı arttırır. Soyut kavram uçmaya hazırdır ancak somutlaştırarak yapılan anlatımlar daima akılda kalır. Bu da ezbere dayalı değil, anlatıma dayalı eğitimin temelini oluşturur.
Problem çözme yeteneğine kadar katkı sağlar. Bilimsel düşünme, yaratıcı olmak ve beraberinde çözüm üretmek pek çok artı kazandırır.

Metafor örnekleri nelerdir ?

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi metafor örneklerini pek çok alanda görebiliriz. İlginç metafor örneklerini en sık gördüğümüz alanlardan biri reklam afişleri olabiliyor. Örneğin aşağıdaki reklam afişini ele alalım. Uzaktan baktığımızda kırmızı bir kovanın içinden taşan patlamış mısırı andırıyor. Aslında ilk aklımıza gelen de sinema oluyor. İşte bu ilk çağrışımdan hareketle New York Film Akademisi, akılda kalıcı bir metafor örneği ile karşımıza çıkıyor. Yakına geldiğimizde fotoğrafın aslında çöpten taşan kağıtlardan oluştuğunu görüyoruz. Reklam afişinin amacı, senarist olmak isteyen yeni öğrenciler çekmek.

Metafor örneği:

“Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak!”
“Çatma, kurban olayım çehreni ey nazlı hilal”

Mehmet Akif ERSOY

Al sancak ve Hilal kelimeleriyle Türk Bayrağı anlatılmak istenmiştir yani burada bir Metafor vardır.

Metafor bilinmeyen şeylerin öğretilmesi için bir teknik, öğrenilen bilgilerin akılda tutulması ve hatırlanması konusunda geçerliliği kanıtlanmış bir araçtır. Metafor çok güçlü öğrenme ve öğretme aracıdır.

Eğitimde metafor’un yararları nelerdir?

1- Öğrenenlerin düşünme yetilerini ve yaratıcılıklarını geliştirir,

2- Anlaşılması zor olan soyut kavramların somut hale getirilmesinde oldukça kullanışlıdır,

3- Öğrencilerin eğitim ortamına aktif katılımını sağlar,

4- Bilimsel kavramların öğrenilmesini ve akılda uzun süre tutulmalarını kolaylaştırır,

5- Bilimsel düşünme ve problem çözme yeteneklerini geliştirir.

Bir başka örnek ise duygusal metafor. Kalbinin buz gibi bir demir olduğunu söyleyerek karşısındaki kişinin duygulardan, hissetmekten yoksun olduğunu örneklendiriyor. Metaforun kullanım alanları sınır tanımıyor ki zaten metafor için sınırınız hayal gücünüz. Örneğin bir yere gittiniz tatile. Çok sıcak ve siz arkadaşlarınıza oranın çok sıcak olduğunu anlatmak istiyorsunuz. Bunun için “O kadar sıcaktı ki resmen sıcaktan bunaldık.” Derseniz durumu anlatırsınız ancak çok bir etki yaratmazsınız. Eğer siz karşı tarafta gerçekten o sıcaklık hissini vermek istiyorsanız o halde şu şekilde bir metafor yapabilirsiniz: “O kadar sıcaktı ki gömlek terden üzerime yapıştı.” Ya da “O kadar sıcaktı ki asfalta yumurta atsan pişer”. Bu anlatımlar akılda canlandırma ve akılda kalıcılık anlamında daha kolay iletişim sağlayan örneklerdir.