Jean-Baptiste Lamarck Kimdir? 

Jean-Baptiste Pierre Antoine de Monet chavelier de Lamarck ya da hepimizin bildiği kısa ismiyle “Lamarck”, bir Fransız askeri, doğa bilgini, akademisyen ve Darwin’den önce evrimi en ayrıntılı şekilde ele alan bilim insanlarından biridir. 1 Ağustos 1744’te Kuzey Fransa’daki Picardie’nin Bazentin kasabasında doğmuş ve 18 Aralık 1829’da Paris’te ölmüştür.

Jean-Baptiste Lamarck Kimdir?

Jean-Baptiste Lamarck Kimdir ?

Lamarck, 1760 yılında babasının ölümünden sonra, ailesinin pek çok erkek bireyini takip ederek Fransız ordusuna katılmış ve günümüzün Almanya’sına karşılık gelen Prusya’ya karşı savaşmıştır. Başından geçen ilginç bir savaş anısı olarak, savaşa katıldığının ilk yıllarında bölüğünün doğrudan düşman top atışına hedef olduğu, başlarındaki üst rütbelilerin tamamının öldüğü ve bölüktekilerin güvenini kazanmış 17 yaşındaki bir asker olarak bölüğün kumandasını ele aldığı aktarılır. Bu başarısı ve cesareti onu, çatışma sonrasında bölük liderliğine yükseltmiştir.

Lamarck’ın askerden ayrılışı da aynı döneme denk gelir. Terfisinin kutlaması için üst rütbeli askerlerden biri Lamarck’ı kafasından tutarak havaya kaldırmaya çalışır ve lenfatik bezlerini zedeler. Hastaneye kaldırılması sonrası zorlu ameliyatlar geçiren Lamarck, 1 sene boyunca bakım alır. Bunun sonucunda da askeriyeden ayrılmak ve düşük maaş ödeneği almak zorunda kalır. 

jean baptiste lemarck

Bunun üzerine Lamarck, tıp okumaya karar verir ve 4 sene boyunca bu isteğinin peşinden gider. Ancak büyük erkek kardeşi onu bu meslekten caydırır ve böylece botaniğe olan ilgisine daha fazla zaman ayırabilmeye başlar. Kısa sürede ilgisi ve çabalarıyla meşhur Fransız botanikçisi Bernard de Jussieu’nun yanında çalışmaya başlar. 1778’de üç ciltlik botanik araştırmalarını yayınlar ve kısa sürede Fransız biliminin tanınan ve saygın isimlerinden biri haline gelir. 8 Ağustos 1778’de Marie Anne Rosalie Delaporte ile evlenir. 1779’da Fransız Bilimler Akademisi’ne kabul alır. 1781’de Kraliyet Botanikçisi unvanına erişir ve ülkenin botanik bahçeleri ve müzelerini dolaşmaya başlar. 1781’de, oğlu Andre’nin çocuğu olur ve böylece “dedelik” unvanına da erişmiş olur.  

1790 yılında, Fransız Devrimi doruğunu yaşarken kraliyet ile bağını kesmek için adını değiştirir ve Doğal Tarih Müzesi’nin küratörü ve bir omurgasız canlılar profesörü olarak çalışmalarını sürdürür. 1798 yılında Ay’ın Dünya’nın iklimi üzerindeki etkileriyle ilgili bir makale yayınlar. 

Lamarck, bu döneme kadar canlıların var oldukları şekilde kaldığına inanmaktadır ve dönemin pek çok bilim insanı gibi canlıların yaratıldığını düşünmektedir. Ancak yine pek çok bilim insanının başına geldiği gibi, canlılar dünyasına daha ayrıntılı adım atmasıyla ve bilimin daha derinliklerine dalmasıyla birlikte, işlerin pek de düşündüğü gibi yürümediğini görür. Özellikle Molluska (Yumuşakçalar) ile çalışmaya başladı.

Canlıların tür içerisinde ve türler arasında farklılaşabildiği gerçeğiyle karşılaşır. Ancak buna bir anlam veremez. Paris Basin’deki çalışmalarının sonucunda türlerin farklılaşabileceğine kesin olarak ikna olur. Bu düşüncelerinden ilk defa 11 Mayıs 1800 yılında verdiği bir konferansta bahseder. 

1801 yılında sınıflandırmayla ilgili bir makale yayınlar ve türleri evrimsel olarak sınıflandırmaya çalışır. 1802’de yayınladığı Hidrojeoloji isimli bir makalede, canlılarla ilgili görüşlerinin değişmesiyle birlikte kıtaların sabitliğiyle ilgili görüşlerinin de değiştiğini, kıtaların sürekli Batı’ya doğru kaydığını anlatır. Aynı yıl yayınladığı bir diğer makalede, kendi evrim görüşünü ayrıntısıyla yazıya döker. Lamarck’ın bu makalesi, o dönemler yavaş yavaş sallanmaya başlayan sabit düşüncelerin pek çoğu ile çelişmekte, bazıları ile hatalı olarak çelişmektedir. Örneğin Lavoisier’in sebep olduğu Kimya reformuna ters düşecek bir şekilde “dört element kimyası”nı savunmaya devam etmektedir.

Jean-Baptiste Lamarck Kimdir?

Öte yandan, evrim karşıtı dâhi bir paleontolog olan Georges Cuvier’in “türlerin değişmezliği” iddiasına da karşı gelmektedir. İlk karşıtlığı konusunda yanıldığı açıktır, ancak ikincisi konusundaki haklı tutumu, ününü arttırmıştır, çünkü Cuviers dönemin çok saygın bir paleontologu idi.

Lamarck’ın gözleri zamanla körleşmeye başladı ve 18 Aralık 1829’da öldü.