Falih Rıfkı Atay Kimdir?Eserleri Nelerdir?

Falih Rıfkı Atay

Gazeteci, yazar ve siyasetçi Falih Rıfkı Atay, Hoca Hilmi Efendi’nin oğlu olarak 1894’te dünyaya geldi. Sıbyan Mektebi, Rehber-i Tahsil Rüştiyesi ve Mercan İdadisi’nde okudu.

Falih Rıfkı Atay

Falih Rıfkı Atay Kimdir ?

Atay, Mercan İdadisi ikinci sınıfındayken yazma isteği başlamasıyla, ilk şiirlerini 1909’da kaleme aldı. İlk kez “Kenar-ı Kabrinde” ve “İhtizar-ı Miiebbed” isimli şiirleri 1910’da “Servet-i Fünun” dergisinde yayımlanan Atay’ın düzyazı türünde ilk denemesi ise “Tecelli” dergisinde 1911’de okuyucuyla buluştu.

Atay, İstanbul Darülfünunu Edebiyat Fakültesi’nde de eğitim aldı ve ardından Çerkeş’te subay olan ağabeyinin yanına gitti.

YAHYA KEMAL’İN ETKİSİ

Ziya Gökalp, Yakup Kadri, Ahmet Haşim, Refik Halit ve Fazıl Ahmet’i sevdiği bilinen Atay’ı düzyazıya yönelten ise Yahya Kemal oldu.

Atay, ilk siyasi yazısı sayılabilecek küçük bir protesto mektubunu 1913’te “Tanin” gazetesine gönderirken, “Akşam”, “Şehbal”, “Şair”, “Nedim” ve “Yeni Mecmua”daki fıkra, makale, tartışma ve başka türdeki yazılarıyla kalemini iyice geliştirdi.

Yazı konusunda kendisini 1918’de bulduğunu belirten yazar, Mektubi, Sadaret, Dahiliye kalemleri ile Talat Paşa’nın yanında çalıştı.

Falih Rıfkı Atay, Talat Paşa’nın Bükreş’e yaptığı bir geziye katıldı ve ilk yurtdışı röportajını da buradan gönderdi.

Birinci Dünya Savaşı sırasında ihtiyat zabiti olarak gittiği Suriye ve Filistin’de Cemal Paşa’nın özel katipliğini yapan Atay, Cemal Paşa Bahriye Nazırlığı göreviyle İstanbul’a dönünce, Bahriye Nezareti Kalem-i Mahsus Müdür Muavinliği görevine getirildi.

Atay, Yunan ordusunun geri çekilirken yaptığı zulmü incelemek için kurulan Tetkik-i Mezalim Heyeti’ne üye olurken, Yakup Kadri, Halide Edip, Mehmet Asım gibi isimlerin yer aldığı bu heyetle Batı Anadolu’da incelemeler yaptı.

Bolu’dan 1923-1927, Ankara’dan da 1927-1950 arasında milletvekilliği yapan Atay, bu dönemde “Hakimiyet-i Milliye”, “Milliyet”, “Ulus” ve “Dünya” gazetelerinde başyazılar, sohbetler ve anılar kaleme aldı.

ATATÜRK’ÜN DOSTLUĞUNU KAZANDI

Anadolu Ajansının kurucuları arasında da yer alan Atay, İzmir’in kurtuluşundan sonra tanıştığı Mustafa Kemal Atatürk’ün dostluğunu kazanırken, inkılapların yerleşip benimsenmesinde, kültür, sanat ve bilim alanlarında alınan kararların uygulanmasında Mustafa Kemal Atatürk’e yardımcı oldu.

ATATÜRK ANILARI

Atatürk’ün çok yakınında bulunan ve önemli olaylara tanıklık eden Atay, Atatürk’ün bu döneme ilişkin anılarını “Atatürk’ün Bana Anlattıkları” (1955),”Çankaya” (1961) ve “Atatürk Ne İdi”? (1968) adlı kitaplarda topladı.

Atay, Çankaya adlı eserinde, Atatürk’ü doğumundan okul yıllarına, savaştığı cephelerden yaptığı inkılaplarla, tartışma sofralarından insani yönlerine kadar her detayı anekdotlara yer vererek anlattı.

Özellikle “Bizim Akdeniz”, “Zeytindağı”, “Yolcu Defteri”, “Taymis Kıyıları” kitaplarında Cumhuriyet’in ilk yıllarına odaklanan Falih Rıfkı Atay, 20 Mart 1971’de vefat etti. 

Fıkra

Eski Saat (1933)

Niçin Kurtulmamak (1953)

Çile (1955)

İnanç (1965)

Pazar Konuşmaları (1966)

Kurtuluş (1966)

Bayrak (1970)

Anı (Hatıra)

Ateş ve Güneş (Suriye ve Filistin savaş anıları, 1918)

Zeytindağı (1932)

Mustafa Kemal’in Mütareke Defteri (1955)

Mustafa Kemal’in Ağzından Vahdettin (1955)

Atatürk’ün Bana Anlattıkları (1955)

Çankaya (1961)

Batış Yılları (1963)

Atatürk’ün Hatıraları, 1914-1919, (1965)

Atatürk Ne İdi? (1968)

Gezi

Faşist Roma, Kemalist Tiran, Kaybolmuş Makedonya (1930)

Deniz Aşırı (1931)

Yeni Rusya (1931)

Moskova-Roma (1932)

Bizim Akdeniz (1934)

Taymis Kıyıları (1934)

Tuna Kıyıları (1938)

Hind (1944)

Yolcu Defteri (1946)

Gezerek Gördüklerim (1970)

İnceleme

Başveren İnkılapçı (Ali Suavi Üzerine, 1954)

Atatürkçülük Nedir? (1966)

Londra Konferansı Mektupları (1933)

Türk Kanadı (1941)

Kanat Vuruşu (1945)

Monografi

Babanız Atatürk (çocuklar için, 1955)