Damga Roman Özeti | Reşat Nuri Güntekin 

Damga Roman Özeti

Yazar : Reşat Nuri Güntekin 

Konusu 

Âşık bir delikanlının sevdiği kız uğruna hırsız damgasını yemesi ve bundan dolayı hayatı boyunca acı çekmesi üzerine yazılmış bir roman ‘dır.

Türü

Roman türünde yazılmış bir eserdir.Sosyal sorunları ele almıştır. 

Eserin Kahramanları

İffet,Muzaffer , Mahmut efendi,hatice,Halis paşa CemalKerim Bey,VediaHanım

İffet yaramaz, haşarı ve hareketli bir çocuktur. Fakat yaşı büyüdükçe olgun bir kız olmaktadır. Babası HALİS PAŞA Saraylı bir paşadır. Küçük yaşlardan itibaren Mahmut Efendi isminde bilgili ve aile dostu bir hocadan hususi ders almaktadır. İffet babasının ve abisinin aksine hukuk okumak istemektedir. İffet ağabeyi Muzaffer’den farklı olmak isteyen genç bir delikanlıdır.

Özel öğretmenleri olan Mahmut Efendi işte bu sebepten İffet’e abisi Muzaffer’den daha farklı davranmaktadır.

İffet, bir yandan özel dersler alırken bir yandan da Kamiyap Kalfa sayesinde haftada iki gün ve Paşa babasından habersiz mahalle okuluna da gitmektedir. Yaz ayları ise vaktini ise, Karamürsel’deki Damlacık Çiftliğinde yaşayan Hatice halasının yanında geçirmektedir. Burada geçirdiği tatil ayları onun için çok farklıdır. Bu çiftlikte halasıyla sık sık sohbet etmektedir. Halasının anlattığı öyküleri dinlemekten büyük bir zevk almaktadır.  Bu öyküler arasında en çok sevdiği öykü halasının anlattığı hayaletli değirmen adlı hazin bir öyküdür.

Bu öykü; birbirini çok seven Fatma ile İsmail’in öyküsüdür.  İsmail, askere gidince Fatma, İsmail’i iki yıl bekler ama çevresindekilerin baskısıyla Gaffar Ağa’yla evlendirilir. Bir müddet sonra İsmail asker gittiği Yemen’den geri döner ve Fatma’nın evlendiğini öğrenir.  Fakat ikisi de birbirini hala çok çok sevmektedir. Bu nedenle gizli gizli değirmende buluşurlar. Bir gün yakalanacakları an İsmail, Fatma’nın namusunu kurtarmak için kendisini değirmen suyuna atar. İsmail’in cesedi bile hiç kimse bulamaz.

İffet bu öyküden etkilenmiş sevilen bir kadın uğruna canı bile feda etme erdemine kapılmıştır. İffet büyümeye başlayınca babası ve abisinin karşı olmasına rağmen Hukuk mektebine gider. Ağabeyi hünkâr yaveri olmuş ve sırma kordonlar takmıştır. İffet ise babası tarafından idadi mektebine verilir. İffet’in okul’da özgürlükçü ve meşrutiyetçi fikirleri olan bir Celal Ağabeyi vardır.

Celal’e, fikirlerini saklamayıp açıklıkla savunduğu için saygı duymaktadır. Ama okul’daki bir öğretmeninin, ihtilal ve meşrutiyet hakkındaki sözlerinden dolayı tutuklanması, İffet’in okuldan uzaklaştırılmasına neden olur. Tüm okul bu işi babası paşa olduğu için İffet’in yaptığına inanmaktadır. Buna çok üzülen İffet bu yüzden bu okuldan ayrılmaya karar verir ve okulunu bırakır.

Okulunu bıraktıktan kısa bir zaman sonra Meşrutiyet ilan edilir. Üstelik İffet’in babası Halis Paşa görevden alınarak Midilli’ye sürgün gider. İffet de babasıyla iki buçuk yıl Midilli’de yaşamak zorunda kalır. .İffet babası ölene dek onun yanında kalır ve ona bakar. Babasının ölümü üzerine İstanbul’a dönerek bir evde paralı öğretmen olarak çalışmaya başlar.  Bir konakta yaşayan bir beyin çocuklarına kurs vermeye başlar.  Fakat bu konağın ev hanımı olan Vedia Hanım ile arasında duygusal bir yakınlaşma doğar. Çok geçmeden konağın hanımı Vedia Hanım’a âşık olur. Geceleri gizli gizli sahilde buluşmaktadırlar.  İffet her gece kayıkhane harabesinde Vedia’yı bekler.  Bu buluşmaların birisinde İffet, Vedia Hanıma halasından dinlediği “ Su Değirmeni  “ öyküsünü de anlatır. Bir delikanlının sevdiğini ele vermemek için yaptığı fedakârlığın aynısını kendisinin de yapabileceğini söyler.

Bir gece Vedia Hanım’la baş başa bir odada vakit geçirirken konağın bahçıvanı tarafından yakalanırlar.  İffet anlattığı öyküde fedakâr delikanlı gibi davranmıştır. Sevdiği kadının namusunu kurtarmak için odaya hırsızlık maksadıyla girdiğini söyler. Bunun üzerine hırsız damgası yiyerek, altı ay hapse mahkûm edilir.

Bir mayıs günü, Vasif Efendi ile hapisten çıkar. İffet, dışarıda kendini iyi hissetmemektedir. Ne yapacağını şaşırır. Birkaç gün yakınlarının yanında kaldıktan sonra bir oda kiralar. Sefaletle geçen günlerin ardından bir gün eski arkadaşı Celal’e rastlar.  Celal, İffet için sadece bir arkadaş değil, bir baba gibi olmuştur.

İffet’in Hatice Halası kadar çok sevdiği bir Fahriye Yengesi vardır. Bir gün Muzaffer’den yengesinin durumunun iyi olmadığını haber alır ve zorunlu olarak Fahriye Yengesini görmeye gider. Fahriye Yenge onu çok iyi karşılar ve bir istekte bulunur: 400 bin lirasını bankaya yatırmalıdır. İffet çok şaşırır. Çünkü kendi ağabeyinin bile kendisine güveni kalmamıştır. İffet bu parayı çaldırma korkusuyla bankaya yatırır. Böylelikle İffet’in kendine güveni gelmeye başlar.

Celal ona bir iş bulur. İş için görüşmeye giden İffet ilk iş görüşmesinde büyük bir ümitsizliğe kapılır. Kendisinden istenen gümrükten, eşya çıkarma işidir.  ”Yarın gelirim “diyerek o mağazadan ayrılır. Ama bu olayın tesiri günlerce üstünden atamaz, namuslu bir iş bulmakta ki ümidi giderek azalır.

Yaz vakti bile bitme zamanı gelmiş ama İffet hala bir iş bulamamıştır. Elinde ne varsa satmış hiçbir şeyi kalmamıştır. Hatta bazı geceler de aç bile kalmaktadır. Ev kirasını ödemek için en son babasının yadigârı olan altın saati de satar. En sonunda Celal, ona Hukuk-u Milliye gazetesinde iş bulur.

İffet bundan çok mutlu olarak yorulmadan çalışmaya başlar. Çevresindekiler artık rahatsız olmaz çok kısa zaman sonra gazete bütün İffet ve arkadaşları Telgraf Gazetesi‘ nde çalışmaya başlar. Fakat kısa zaman sonra Telgraf gazetesinden de ayrılır, yine aç ve açıktadır. Arkadaşı Celal ise orada geçinemeyip Konya’ya gider. İffet Muzaffer abisinin iki ayda bir  gönderdiği para ile  ev kirasını ödeyebilmektedir.

Bir gün sokakta yürürken Celal’e rastlar. Celal Konya’da avukatlık görevinden ayrılarak ticarete atılmıştır. İffet’e de kendi yanında bir iş verir. İffet’in işi şehirlerarası yolculuklarda mal taşımaktır. İffet yeni yüzler, yeni insanlar tanıdıkça hayata bağlılığı artmakta, yaptığı işten memnun kalmaktadır. Yolda gördüğü insanlara yardım eder ve onların ihtiyaçlarını karşılar. Bir gün kötü hava şartlarında İzmir’den İstanbul’a doğru hareket eder. Tren Afyon’da hareket edemez duruma gelir. Dışarı çıkar ve kendisinden hasta annesi için yardım isteyen Rana’ya yardım eder. Rana, masum ve çocuksu bir kızdır. İffet Rana’dan çok hoşlanır, yalnız yediği damga yüzünden Rana’dan da uzaklaşır.

İffet uzun süre sonra Hocası Mahmut Efendi’yi görmeye gider. Mahmut Efendi’nin eşi ölmüş kendisine gelini bakar. Mahmut Efendi ile uzun uzun konuşurlar, eski hatıraları anarlar. Gece Mahmut Efendi’den ayrıldıktan sonra sokakta kavga eden bir kadın ve erkekle karşılaşır. Adam kadını hırsızlıkla suçlar ve polise götürmekle tehdit eder. İffet, bu kadını görünce Rana aklına gelir ve bu kadının masum olduğunu, kendisi gibi damga yediğini düşünerek, onu kendi himayesi altına almayı düşünür. Adama para vererek kızı kurtarır. Yalnız kadın hiç düşündüğü gibi çıkmaz. Bir geceyi beraber geçirdikten sonra kadın ayrılır ve İffet’in duyguları yine incinir.

Muzaffer Ağabeyinden gelen telgraf İffet’in moralini yükseltir. Telgrafta ev ve yatırımlar hakkında ki mahkemeyi kazandıkları yazar. İffet İstanbul’a döner ve eline epeyce para geçer. İstanbul’da iyi bir malikâne alır. Yanına da Mahmut Efendi öldükten sonra tek başına kalan gelini ve torununu alır. Eline para geçtikten sonra eski akrabaları ile tekrar görüşmeye başlar.

İstanbul’a indiği bir gün Beyoğlu’nda  dolaşırken Vedia’ya rastlar. Hiçbir şey olmamış gibi iki çift karşılıklı konuşurlar. İffet, Vedia’yı görünce içindeki aşk alevinin yeniden canlanmaya başladığını hisseder. Onu arar ve tekrar buluşmak istediğini söyler. Buluştukları zaman ona evlenme teklif eder fakat Vedia Hanım onu ciddiye almaz ve İffet’in evlilik teklifini reddeder ve İffet’le yeniden birlikte olmayı kabul etmez.