BİRLEŞİK SÖZCÜKLER NEDİR?

Sözcükler Nasıl Oluşur? Birleşik Sözcüklerin Yazımı Konu Anlatımı

Türkçenin içerisinde yer alan önemli konularından olan birleşik kelimeleri günlük hayatta farkında bile olmadan sıklıkla kullanırsınız.

Yeni bir kavramı karşılayabilmek üzere, birden çok daha fazla kelimenin bir araya getirilerek kaynaştırılması ile oluşturulan sözcüklere birleşik sözcük adı verilir.

Birleşik Kelime Nedir?

Birleşik kelime ya da birleşik sözcük, dil içerisinde yeni bir kavramın karşılanabilmesi amacı ile iki ya da daha fazla kelimenin kaynaştırılarak oluşturulmuş olduğu kelimeleri ifade eder. Bu söz öbeklerini ortaya çıkaran sözcükler ses türemesi, ses düşmesi, sözcük türü kayması ya da anlam kayması kapsamında aralarına ek kelimeler giremeyecek düzeyde kalıplaşmış olan sözcüklerdir.

Birleşik Kelime Örnekleri Nelerdir?

Belirtisiz olan isim tamlamaları, ikilemeler, birleşik fiiller, sıfat tamlamaları, kalıplaşmış çekimli fiillerden meydana gelmiş olan ifadeler yeni bir kavramı ortaya çıkarıyorlarsa bileşik kelime şeklinde ifade edilirler. Birleşik sözcükler en az iki kelimeden oluşur. Kelimelerden en az bir tanesi manasını kaybetmişse ya da sözcüklerin birleşmesi ses türemesine ya da ses düşmesi uğramış ise bitişik kaleme alınırlar. Örnek olarak verilirse: affetmek, azletmek, yalıçapkını, sivrisinek, hanımeli, alıvermek, açıkgöz ve benzeri örnekler verilebilir.

Birleşik Kelimelerin İsim, Fiil ve Sıfat İle Oluşturulması

Birleşik sözcükler çeşitli yollar ile oluşturulabilirler. Bu oluşumlar kullanılan sözcüğün isim, fiil ya da sıfat olmasına göre değişiklik gösterir. Bahsedilen bu oluşumlar kapsamında çeşitli birleşik fiil örnekleri vermek mümkündür. En sık kullanılan birleşik kelimeler şu şekilde ifade edilebilir:

İsim tamlaması yolu ile oluşturulan birleşik fiillere örnek olarak; öğretmenevi, aslanağzı, tavukgöğsü, balıksırtı şeklinde yazılabilir.

Sıfat tamlaması yolu ile oluşturulan birleşik fiillere örnek olarak; açıkgöz, Kızılırmak, sivrisinek, Kahramanmaraş, Sarıyer şeklinde yazılabilir.

İki fiilin birleşmesi ile oluşturulan birleşik fiillere örnek olarak; kapkaç çekyat, biçerdöver, gecekondu, uyurgezer ve benzeri kelimeler verilebilir.

İsim ve fiilin birleşmesi ile oluşturulan birleşik fiillere örnek olarak; ateşkes, gecekondu, önlem uçaksavar gibi örnekler verilebilir.

Hanımeli

Kırkaltı

Köprüaltı

Gözaltı

Yavruağzı

Pazartesi

Kırklareli

Başhekim

Gökkuşağı

Uludağ

Huzur evi

Deniz altı

Çanakkale

Ateş böceği

Hanımeli

Hoşgörü

Kızılırmak

Yer elması

Akciğer

Ayakkabı

Deniz kızı

Akdeniz

Çekyat

Gecekondu

İçgüveyi

Adamotu

Sivrisinek

Yenişehir

Eskişehir

Kadınhanı

Ayakkabı

Cumartesi

Ağustos böceği

Dil bilgisi

Ağaçkakan

Arz etmek

Var olmak

Külbastı

Bata çıka

Kutup yıldızı

Çoluk çocuk

Birtakım

Reddetmek

Uyuyakalmak

Akşamüstü

Hiçbir

Genelkurmay

Başkomutan

Kadirbilmez

Kaybolmak

Ağabey

Basımevi

Terk etmek

Dershane

Başkent

Dil balığı

Çörek otu

Art arda

Peşi sıra

Ardı sıra

İç Anadolu

Hafta başı

Çok az

Hiç kimse

Yanardağ

Yanardöner

Yan kesici

Toz pembe

Yarım ada

Yardım sever

Yeryüzü

Yeşil biber

Üç kağıt

Yalınayak

Yurt içi

İmambayıldı

Galatasaray

Sivrisinek

Emretmek

Menün olmak

Cemetmek

Kaybolmak

Affetmek

Hissetmek

Darbetmek

Maltepe

Kızılay

Ateşkes

Albeni

Afyonkarahisar

Demirbaş

Okuyabilir

Sütlaç

Kaybetmek

Niçin

Yok etmek

Göç etmek

Sapsarı

Güpegündüz

Devetabanı