Atabetül Hakayık Nedir?Edip Ahmet Yükneki

Atabetü’l-Hakayık, Edip Ahmet Yükneki’nin 12. yüzyılda, Karahanlı beylerinden Muhammed Dâd Sipehsalar’a hediye ettiği, hadis ve Arapça beyitlere dayanarak yazdığı şiirlerle, ahlaklı insan olmanın yollarını, ahlak ilkelerini açıklamış, çeşitli ahlakî öğütlerde bulunmuş, İslamî düşünce ve görüşlere yol gösterici olmuş eserdir. Hakaniye lehçesi ile yazılmıştır.Eserin adı günümüzde “Hakikatlerin Eşiği” şeklinde aktarılabilir.

Atabetü’L-Hakayık Nedir ve Özellikleri Nelerdir?

Atabetü’L-Hakayık, Türkçe olarak yazılmış olan ilk eserler arasında yer almaktadır.Son derece eski olan bu eser günümüze kadar ulaşmayı başarmış büyük öneme sahip olan son derece kıymetli eserlerden bir tanesidir.Atabetü’L Hakayık’da tıpkı Divan-ı Hikmet, Kutadgu Bilig ve Divan-ı Lügati’t Trük gibi birbirinden kıymetli olan Türk edebiyatının ilk eserlerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır.

Atabetü’L-Hakayık kitabının konusu genel olarak ahlak ve dindir. Kitapta bilimin yararları anlatılmıştır. Özellikle de Allah, Dünya ve İnsanı anlamanın yolunun bilimle mümkün olduğunu ifade etmiştir. Bu önemli eserde ayrıca Allah, Peygamber ve dört halife ile alakalı olarak övgülere yer verilmiş olmakla birlikte bu eseri hediye etmiş durumda olduğu Karahanlı beyi olan Muhammad Dad Sipehsalar’a da övgüler içermektedir.

Atabetü’L-Hakayık kitabının son derece dikkat çekici niteliğe sahip olan bazı önemli özelliklerinin varlığı söz konusudur. Bu kıymetli edebi eserin özelliklerini ise şu şekilde sıralamak doğru olacaktır.

Hakaniye lehçesi ile yazılmış olan bir eserdir,

– Eserin nazım birimi ise beyit ve dörtlük olmaktadır,

– Aruz vezni ile yazılmıştır,

– Atabetü’L-Hakayık Edip Ahmet Yükneki tarafından dönemin kralı konumunda olan Muhammed Dad Sipehsalar’a armağan olarak verilmiştir.

– Kaside ve gazel denilebilecek nitelikte şiirler içermektedir.

– Kitap toplamda 46 beyit ve 101 adet dörtlükten meydana gelmiştir.

– Eser toplamda 484 düzenden oluşturulmuştur.

– Sahip olduğu içerikler nedeniyle öğretici nitelikte diğer bir tabirle didaktik bir eserdir. Bundan dolayı da bir nasihat olma özelliği barındırmaktadır.

– Kitabın giriş bölümü aa ba ca da biçiminde yazılmıştır ve konu ve bitiş bölümlerinde bulunmakta olan dörtlükler ise aaba biçiminde yazılmıştır.

– Atabetü’L-Hakayık kitabı 14 bölümden oluşan bir eser olma niteliği taşımaktadır. Kitabın başındaki bölü giriş, şairin “nevi” adını vermiş olduğu 8 bölüm esas konu, sonraki ise 1 bölüm ise bitiş bölümü olmaktadır.