Amasya Hakkında Bilgiler

Amasya doğudan Tokat, güneyden Tokat ve Yozgat, batıdan Çorum, kuzeyden Samsun illeriyle çevrilidir.

İlçeleri

GÖYNÜCEK

GÜMÜŞHACIKÖY

HAMAMÖZÜ

MERZİFON

SULUOVA

TAŞOVA

Eski Adı 

Bizans Devri’nde de Amasia adının değişmeden devam ettiği bilinmektedir. Amasya’nın adı Danişmendliler zamanında ise bazen Amasiyye, bazen de Şehr-i Haraşna olarak anılmıştır. Selçuklu, İlhanlı, Beylikler ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde de Amasya adı herhangi bir değişikliğe uğramadan günümüze kadar gelmiştir.

Tarihi

Amasya’nın tarihi M.Ö. 4000 senelerine dayanmaktadır.Hititlerden sonra Asurlar bir süre Amasya’yı işgal ettiler.Hitit başkenti Hattuşaş, Amasya’nın güney batısındadır.

M.Ö. 6. asırda Pers ve M.Ö. 4. asırda Makedonya Kralı Büyük İskender’in istilasına uğradı.Pontus krallığının başkenti Sinop’a taşınmadan önce Amasya idi.M.Ö. 1. asırda Romalılar Mitridat’ı yenince Amasya, Roma İmparatorluğuna geçti. M.S. 355’te Roma İmparatorluğunun devamı olan Bizans’ın eline geçti.712’de Araplar, İslam ordularıyla Amasya’yı fethettiler.Fakat bir süre sonra Bizanslılar Amasya’yı geri aldılar.1071 Malazgirt savaşından kısa bir süre sonra Danişmendoğlu’nun başkenti oldu.Melik Danişmend Ahmed Gazi Amasya’yı fethetti.

Daha sonra Türkiye Selçuklularının hakimiyetine geçen Amasya’ya bilahare İlhanlılar hakim oldu.İlhanlı genel valisi Timurtaş’ın Mısır’a kaçmasından sonra yetine tayin edilen Büyük Şeyh Hasan vekaleten Alaaddin Eratna’yı Anadolu’ya gönderdi.Bir müddet sonra, Eratna bağımsızlığını ilan ederek Eratna Beyliğini kurdu. 1360’da Şadgeldi, Eratna Beyliğinden ayrılarak Amasya’da Amasya Beyliği’ni kurdu.

Yıldırım Bayezid 1393’te Amasya’yı Osmanlı Devletine kattı.Osmanlılar devrinde “Şehzadeler şehri” olarak isim yapmıştır.Osmanlı sultanlarından İkinci Murad ve Yavuz Sultan Selim Han Amasya’da doğmuşlardır.Fatih Sultan Mehmed Han 8 yaşında iken Amasya valisi olmuştur.Kanuni Sultan Süleyman Han sık sık Amasya’ya gelmiştir.İkinci Bayezid şehzadeliğini Amasya’da geçirmiştir.

1402 Ankara Savaşını Timur Han kazanınca, Amasya’nın teslim olmasını istedi. Amasya teslim olmadı. Timur’un Amasya halkını cezalandırmasını, Amasya’daki alimlere sorduğu 10 sual kurtardı.İlyas Çelebi, Timur’un sorduğu on suali bilince, Timur, Amasya halkını bağışladı.Amasya, Osmanlı Devletini ikinci defa kuran Çelebi Sultan Mehmed’in üssü oldu. Devlette birliğin sağlanmasından sonra Amasya, sancak merkezi oldu.Bir ara Rum eyaletinin de merkez sancağı vazifesi gördü.Sultan İkinci Murad ve İkinci Bayezid gibi Osmanlı sultanları ve bazı şehzadeleri Amasya’da sancağa çıkıp, bir taraftan idare tecrübelerini arttırırken, diğer taraftan Amasya’nın geniş kültür muhitinin ilminden istifade ettiler.

Osmanlı idaresi altında Amasya, bir çok tarihi hadiselere şahit oldu.Osmanlı Devleti ile İran Safevi Devleti arasındaki ilk barış da, 29 Mayıs 1555’te Amasya’da yapılmıştır.

Tanzimattan sonra Sivas’a bağlı bir sancak haline getirilen Amasya, İstiklal Harbinde mühim bir yer işgal etmiş, Sivas Kongresine burada karar verilmiştir.Meşhur Amasya Tamimi Türkiye’nin bütün şehirlerine buradan duyurulmuş ve Amasya Protokolü burada imzalanmıştır.

Fiziki Yapı

Karadeniz Bölgesinin orta bölümünde bulunur.Yüzölçümü 5520 kilometrekaredir.Dağ, su, ova ve yeşillikler diyarıdır.

Dağlar

İl topraklarının % 54’ünü dağlar kaplar. Önemli dağları: Taşlıdağ (2058 m), Akdağ (2044 m), Kuşpınarı (1763 m), Tavşandağı (1909 m), İnegöl Dağı (1873 m)’dır. Kazıklı, Kunduz, Ereğli ve Karaömer diğer dağlarıdır.

Ovalar

İl topraklarının % 20’sini ovalar kaplar. Önemli ovaları: Suluova, Taşova ve Gümüşova’dır.Suluova’nın 1987’den sonra 15 bin hektarlık alanı sulanabilir hale getirilmiştir.

Akarsular

Amasya’nın en önemli akarsuyu Yeşilırmak’tır.Yeşilırmak, Sivas’ın Köse dağından doğar.Kayabaşı mevkiinde 256 km uzunluğundaki Çekerek çayı ile birleşir.Yozgat’tan doğan Çekerek çayına Amasya’da Ezinepazar ve Zara dereleri dökülür.Yeşilırmak’ın Çekerek çayı ile birleşmeden önceki ismi Tokat veya Tozanlı suyudur.Çekerek çayı ile birleşip Amasya’nın içinden geçer.Ladik Gölünden çıkan ve Suluova’da Gümüşsuyu ile birleşen Tersakan Çayını alarak Tokat, sonra da Samsum ilinden geçerek Karadeniz’e dökülür.

Yeşilırmak, Amasya’nın candamarıdır.

Gölleri

Taşova ilçesinde Borabay Gölü turistik bir yerdir.Etrafında dinlenme yerleri mevcuttur.Küçük bir krater gölüdür.Etrafı kayalıktır ve gölde alabalık bulunur.

Merzifon ilçesinde Küçük Kamışlı Bataklığı en büyük bataklıktır.

İklimi

Karadeniz ile İç Anadolu iklimi arasındadır.Yazları sıcak, kışlar mutedil, yüksek yerlerde soğuk geçer.

Sıcaklık alçak yerlerde +38° ile -10° arasındadır.10 Aralık 1965’de -11,8 derece olmuştur.Kar ve yağmur yağmasına rağmen az yağış alan bir bölgedir.Senelik metrekareye düşen yağış mikdarı 350-400 milimetredir.Yüksek yerlerde kışın ısı -40°’ye kadar düşer.İklimi, Karadeniz ikliminin karasal etkilerle biraz değişikliğe uğramış şeklidir.

Bitki Örtüsü

Amasya İli merkez ilçedeki ormanlar büyük ölçüde Akdağ bölgesinde yayılış göstermekte, yükseklerde sarıçam, karaçam ve kayın, düşük rakımlarda kızılçam, ardıç, meşe, gürgen ve titrek kavak yayılış göstermektedir.Bunun yanında yabani ahlat ve erik gibi ağaççıklar, sürünücü ardıç gibi çalı formları da vardır.

İl’in ormanlık alan yüzdesinin en fazlası Taşova İlçesi’nde bulunmaktadır.Özellikle Akdağ ve Boğalı dağ silsilelerinin kuzeye bakan yamaçları ile Destek Çayı’nın kuzeyindeki bölgede 1000 m yükseltiden sonra iyi vasıflı kayın ormanları bulunmaktadır.Güneye bakan yamaçlarda ise Yeşilırmak Vadisi’nden başlayıp yukarılara doğru sırasıyla kızılçam, meşe türleri, karaçam ve sarıçam yer yer saf yer yer de karışık ormanlardan oluşmaktadır.Ayrıca gürgen, kayacık, üvez, kızılcık, akçaağaç, geyik dikeni, sandal ve fındık gibi ağaç ve ağaççıklar, böğürtlen, eğrelti, yabani gül, katran ardıcı, laden, ısırgan otu ve orman gülü gibi alt florayı teşkil eden bitki örneklerine rastlanmaktadır.

Merzifon İlçesi Tavşan Dağı’nda bloklar halinde kayın ormanları ve bu ormanlar içerisinde münferit olarak yabani kiraz, ayı fındığı, akçaağaç, ıhlamur, gürgen gibi yapraklı türler bulunmaktadır. Bunun yanında yükseklerde lokal olarak sarıçam ve karaçam koru ormanları, daha düşük rakımlarda ve güney yamaçlarda ise meşe türlerinin oluşturduğu baltalık ormanları yayılış göstermektedir.

Yine Gümüşhacıköy İlçesi’nin Vezirköprü istikametindeki dağlık bölgelerinde sarıçam, karaçam, daha aşağılarda meşe türleri yayılış gösterir.Hamamözü’nde ise karaçamla birlikte meşe ormanları, yer yer de ardıç türlerine rastlanmaktadır.

Göynücek İlçesi Amasya İli’nin güneyinde yer alması ve İç Anadolu Bölgesi’ne geçiş zonunda bulunması nedeniyle step bitki örtüsüne sahip olmakla birlikte bu bölgede bulunan ormanların ağırlığını baltalık olarak işletilen meşe türleri ve kısmen de ardıç ağacı oluşturmaktadır.

Endemik bitkiler açısından yöre oldukça zengin tür(109) ve çeşitleri (246) içermektedir. Bu türler arasında yöresel adlarıyla hazeran, kuduz otu, akça çiçeği, dolama otu, mürdümük, bac biber ağacı, kaside, geven, yalancı havacıva, tüylü keten sayılabilr.

Amasya’da Gezilecek 10 Yer

Borabay Gölü Tabiat Parkı

Yalıboyu Evleri

Amasya Kalesi

II. Bayezid Camisi ve Külliyesi

Sabuncuoğlu Tıp ve Cerrahi Müzesi

Amasya Arkeoloji Müzesi

Harşena Dağı ve Pontus Kralları Kaya Mezarları

Ferhat ile Şirin Âşıklar Müzesi

Minyatür Amasya

Burmalı Minare Camisi

Amasya’nın En Meşur Yemekleri

Keşkek

Bakla Dolması

Amasya Çöreği

Amasya Misket Elması

Amasya Mutfağı Kitabı

Toyka Çorbası

Topuz Kebabı

Yufka Tatlısı

Patlıcan Pehli