AĞRI Hakkında Bilgiler

Ağrı’ nın İlçeleri:

Doğubeyazıt

Eleşkirt

Hamur

Diyadin

Patnos

Taşlıçay

Tutak

AĞRI ŞEHİR TARİHİ

Orta Asya’dan gelen kavimlerin Anadolu’ya girişleri sırasında Ağrı bir geçiş oluşturmuş, dolayısıyla birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır.Ancak bu medeniyetler Ağrı’yı bir giriş kapısı olarak gördüklerinden burada çok köklü bir uygarlık oluşturamamışlardır.

Bölgede egemenlik kurdukları sanılan Hititler’in güçlerini yitirmeleri üzerine, M.Ö.1340-M.Ö.1200 tarihleri arasında Hurriler bölgeye yerleşmişlerdir. Hurriler krallık merkezi olan Urfa’dan uzak olan Ağrı’yı ellerinde tutamamışlardır.Bölgede en köklü uygarlığı Urartular oluşturmuştur.Urartu’nun Van Gölü’nün kuzey ve kuzeydoğusundaki ülkeler üzerine, Kral İspuini (M.Ö.825-M.Ö.810) döneminde seferler başlamış, Kral Menua (M.Ö.810-M.Ö.786) döneminde bu akınlar daha da ağırlık kazanmıştır.Kuzeye ve kuzeydoğuya giden yollar üzerinde inşa edilen kaleler, buraya yapılan seferlerin önceden planlandığını göstermektedir. Ağrı Dağı’nın yamaçlarında, Karakoyunlu ve Taşburun köylerinin arasında ele geçen bir Urartu yazıtı Kral Menua’nın bu bölgedeki egemenliğinin kesin kanıtıdır.M.Ö.712 yıllarında Kızılırmak boylarına kadar uzanan Kimmerler, Ağrı’da geçici de olsa bir hâkimiyet kurmuşlardır.Medler (M.Ö.708-M.Ö.555) Asur Devleti’nin yıkılması ile birlikte bir yayılma sürecine girmiş, bunun sonucu olarak da Ağrı ve çevresini topraklarına katmışlardır. Medler’in yıkılması ile birlikte Persler; Büyük İskender’in Pers Kralı III.Darius’u (M.Ö.331) yenerek Anadolu’yu ele geçirdiği zamana kadar yaklaşık iki yüzyıl boyunca bölgede yaşamışlardır. Büyük İskender’in ölümü üzerine oluşan boşluktan faydalanan Ermeniler bölgeyi ele geçirmişlerdir.Doğu Anadolu’ya gelip yerleşen ilk Türk topluluğu M.Ö. 680 yılında bölgeye gelen Sakalardır.Murat Nehri ve Doğubayazıt çevrelerine kısa sürede yerleşmişlerdir.

Daha sonraları Arsaklılar ve Artaksıyaslı Krallığı, Ağrı ve çevresine hakim olmuştur. Bölge, Hz. Osman zamanında İslam orduları tarafından fethedilmiştir.872 yılına kadar Abbasilerin kontrolü altında kalan Ağrı, daha sonra Bizans’ın egemenliğine geçmiştir. 1071 Malazgirt Savaşı sonrası bölgeye Türk boyları gelmeye başlamıştır. Ağrı, yüz yıla yakın bir süre Sökmenli Devleti’nin sınırları içine girmiştir.1027-1225 yılları arasında Ani Atabekleri, 1239’da Cengizliler, 1256-1358 yılları arasında İlhanlılar ve Celayirliler Ağrı’da hüküm sürmüşlerdir.İlhanlılar bazen kurultaylarını Ağrı Dağı’nda yapmış, Anadolu ve İran’ı buradan yönetmişlerdir.1393’de Moğol Hakanı Aksak Timur, Ağrı bölgesini ele geçirmiştir.1405-1468 tarihleri arasında Ağrı, Karakoyunlu toprakları içinde yer almış, Karakoyunlular yıkılınca bölge Akkoyunlular’ın egemenliğine geçmiştir.Ağrı, Çaldıran Savaşı sonrasında ise Yavuz Sultan Selim tarafından Osmanlı topraklarına katılmıştır. Osmanlı döneminde Şorbulak olarak anılan ilin adı, Ermeniler zamanında Karakilise olarak değiştirilmiştir.Kazım Karabekir Paşa zamanında Karakilise ismi değiştirilerek Karaköse diye adlandırılmıştır.Nuh Tufanı ile ilgisinden dolayı Tevrat’ta adı geçen Ararat Dağı ve ülkesinin, Ağrı ve çevresinin olduğu sanılması dolayısıyla Ağrı’ya Batılılar tarafından Ararat da denilmektedir.1834 yılında bucak, 1869 yılında ilçe olan Ağrı, 1927 yılında il merkezi olmuştur. 5.137 m yüksekliğiyle Türkiye’nin en büyük dağı olan Ağrı Dağı’ndan dolayı il Ağrı adını almıştır.

Ağrı’nın nereleri meşhur?

Ağrı’ya gittiğinizde nerede gezeceğinize kolayca karar vermeniz için gezilecek yerleri sizler için sıraladık.

Ağrı Dağı

Ağrı – İshakpaşa Sarayı

Ağrı – Meteor Çukuru.

Ağrı – Nuh’un Gemisi.

Ağrı – Balık Gölü

Ağrı – Diyadin Kaplıcaları

Ağrı Tendürek Dağı Lav Akıntıları

Ağrı’da Gezilecek Yerler

Ağrı Dağı

4 mevsim karla kaplı olan ve birçok din ve inanış tarafından kutsal kabul edilen Ağrı Dağı, 5.137 mt.lik zirvesiyle Avrupa’nın en yüksek noktasıdır. Ağrı Dağı, hem tırmanış hem de doğa yürüyüşü açısından oldukça önemli bir turizm değeridir. Marco Polo’nun asla çıkılamayacak dediği Ağrı Dağı’nın Nuh’un Gemisine ev sahipliği yaptığına inanılmaktadır.

Büyük ve Küçük Ağrı Dağları, Meteor Çukuru ve Nuh’un Gemisinin bulunduğu alanlar 2004 yılında Ağrı Dağı Milli Parkı ilan edilmiştir.Ağrı Dağı eteklerinde bulunan sazlıklar, uluslararası öneme sahip olup birçok göçmen kuşa ev sahipliği yapmaktadır.Iğdır ve Doğubayazıt’ın her noktasından görülebilen Ağrı Dağı’na tırmanışlar Iğdır ve Doğubayazıt’tan yapılabilmektedir.

Ağrı – İshakpaşa Sarayı

Ağrı Dağı’nın hemen yanı başında Doğubayazıt ilçe merkezinde yalçın dağ lar arasında tek başına duran İshakpaşa Sarayı, Osmanlı ve Selçuklu mimarisinin en güzel örneklerinden birini oluşturmaktadır.Yapımına 1685’te başlanan ve 99 yıl sonra Çıldır Valisi İshak Paşa ve oğlu Mehmet Paşa tarafından 1784’te bitirilen 116 odalı saray, 7.600 m2 alan üzerine kurulu olup dünyada kalorifer, su ve kanalizasyon teşkilatı olan ilk saraydır.

Ağrı – Meteor Çukuru

60 mtetrelik derinliği ve 35 metrelikçapı ile dünyanın ikinci büyük meteor çukuru, Ağrı’nın Doğubayazıt ilçesinin 35 km doğusunda, Gürbulak Sınır Kapısı’nın hemen yanı başında yer almaktadır.

Ağrı – Nuh’un Gemisi

Ağrı Dağı’nın güneyinde yer alan doğal anıtın, Nuh Tufanı sonucunda karaya oturan Nuh’un Gemisi nedeniyle oluştuğuna inanılmaktadır. Türkiye – İran Transit yoluna 3,5 km. mesafede olan kalıntı turistler için önemli bir ziyaret noktasıdır.

Ağrı – Balık Gölü

34 km2 alana yayılmış olan Balık Gölü, deniz seviyesinden 2.250 m yüksekliği ile Türkiye’nin bu yükseklikteki en büyük gölüdür.Taşlıçay’ın 18 km kuzeydoğusunda bulunan Balık Gölü bir lav seti oluşumudur. Gölün derinliği kimi yerlerde 100 metreyi geçmekte olup kış aylarında tamamen donan göl yüzeyi, ilkbahar ve yaz aylarında ayrı bir güzelliğe sahiptir.Kırmızı pullu alabalık ve sazan balıklarının yaşadığı gölden Doğubayazıt ilçesinin ve civar köylerin içme suyu da karşılanmaktadır.

Ağrı – Diyadin Kaplıcaları

Ağrı il merkezine 60 km mesafede bulunan Diyadin Kaplıcaları geniş bir alana yayılan Yılanlı, Davut ve Köprü kaplıcalarından oluşmaktadır. Kaplıcadaki termal sular içerdiği bikarbonat, klorür, sülfat, kalsiyum, karbondioksit ve toplam 1.227 mg/lt mineralizasyon ile çok büyük şifa kaynağı olup, kaplıcalarda çeşitli cilt hastalıkları, romatizma, nevrit nöroloji, kadın hastalıkları, kemik hastalıkları ve kireçlenme, siyatik ve metabolizma bozukluğu gibi hastalıkların tedavileri yapılmaktadır.Suyun sıcaklığı 72 – 78 °C arasında değişmekte olup, bu su aynı zamanda ilçe merkezindeki bazı binaların ısıtılmasında da kullanılmaktadır.

Kaplıca alanının içinden geçen Murat Nehri, görsel ve rekreatif açıdan bölgeye ayrı bir güzellik kazandırmaktadır.

Ağrı Tendürek Dağı Lav Akıntıları

Tendürek Volkanı’nın aktif döneminde püskürttüğü lav bölgesi, dünyanın çok ender coğrafyalarında karşılaşabileceğiniz yeryüzünün bir mucizesi görüntüler sergilemektedir.Lavların aktıkları ve zamanla yerleştikleri alanlarda oluşan erimiş maden cürufu, ilginç şekilleriyle müthiş bir görsellik sunmaktadır.

Ağrı Yemekleri

Ağrı Yöresel Yemekleri

Abdigör Köftesi

Alabalık

Haşıl

Hengel

Murtuğa

Halise

Yalancı Köfte

Çiriş Ketesi

Pişi Erdek

Kuymak

Saç Kavurma (Selekeli)

Göşteberg Et

Keledoş

Erişte

Ağrı Yöresel Çorbaları

Ayran Aşı

Ağrı Tatlıları

Hasude

Beyaz Bal

İklimi

Ağrı ilinde, planeter ve coğrafî faktörlere bağlı olarak Doğu Anadolu’nun karasal iklimi etkili olmaktadır. Ağrı’da uzun dönem rasat yapan (1960-2012) meteoroloji istasyonları (Ağrı, Doğubayazıt ve Patnos) verilerine göre ilin yıllık ortalama sıcaklıkları 6, 2˚C ile 9, 2˚C arasında değişmektedir. Ağrı’da sıcaklık değeri Ağustos ayında 39, 9 ˚C’ye yükselebilmekte ve Ocak ayında ise –45, 6˚C’ye kadar inebilmektedir. Donlu günler sayısı ise 160,7 günü bulmaktadır.

Konumu

Özel konum itibariyle Doğu Karadeniz kıyılarının en önemli limanına sahip olan Trabzon’u Erzurum üzerinden Tebriz’e bağlayan ticaret yolu güzergâhında yer alan il toprakları, Türkiye’den İran’a devam eden yol üzerindeki son durağı teşkil eder.Bu son durağı Türkiye’nin doğudaki en önemli kara sınır kapısı olan Gürbulak Sınır Kapısı oluşturmaktadır.

Bitki Örtüsü

Volkanik bir arazi oluşu, yağışların az, ısının çok düşük olması sebebiyle dağlar ve ovalar çıplaktır. Ormana sahip olmayan ilin tabii bitki örtüsü, genellikle yüksek plato stepleri görünümündeki bozkırlardır.Bozkırlar özellikle, Ağrı merkez, Eleşkirt ilçesi ve Yukarı Murat Irmağı civarında yoğunluk kazanır.