Ali Şeriati Kimdir ?

Sosyolog 

Doğum tarihi: 23 Kasım 1933, Kahak, İran

Ölüm tarihi ve yeri: 18 Haziran 1977, Southampton, Birleşik Krallık

Ali Şeriati Biyografi

Ali Şeriati (1933-1977), “İran Devriminin İdeologu” olarak anılmıştır. İslam’ı modern sosyolojik kategorilerde yeniden yorumlaması, 1979’da İran’ı sarsan İslami uyanışın yolunu hazırladı ve hem geleneksel din adamlarından hem de Batı kültüründen yabancılaşmış birçok genç Müslümanı kendine çekti.

Şeriati, 1933 yılında Doğu İran’da küçük bir köy olan Horasan’a bağlı Mazinan’da doğdu ve babası Aqa Muhammed Taki Şeriati tarafından eğitim gördü. Gençliği, babasının İslami Öğretileri Yayma Merkezi’ni kurduğu Meşhed’de geçirdi. Liseden sonra Öğretmen Okulu’na girdi ve babasının merkezinin aktif bir üyesi oldu. 1956’da Meşhed Üniversitesi’ne girdi, 1960’ta mezun oldu. 1960’tan 1964’e kadar aldığı devlet bursuyla Paris Üniversitesi’nde sosyolojik bir anlayış kazandı ve ünlü Fransız bilgin Louis Massignon ile İslami çalışmalar yaptı. Fransa’da Jean-Paul Sartre, Albert Camus ve Franz Fanon’un radikal Marksizminden etkilendi.

Fransa’da iken Şeriati, İran şahına karşı direnişi destekleyen Mehdi Bazargan ve Beni Sadr gibi diğer İranlı gurbetçilere katılmıştı. Beklenmedik bir şekilde, 1964’te İran’a dönüşünde bir süre hapse atıldı. Tahran Üniversitesi’nde öğretmenlik görevi için reddedilmesine rağmen, Meşhed Üniversitesi’nde bir pozisyon açılana kadar çeşitli liselerde öğretmenlik yaptı. Orada İslami doktrini sosyolojik bir yaklaşımla açıklayan yenilikçi bir yöntem kullanarak popüler bir öğretmen oldu. Bazı Müslüman din adamları onun İslami uzmanlık eksikliğini eleştirirken, diğerleri modernleşme girişimine sempati duydu ve yazılarının içeriğini gözden geçirmesine yardımcı oldu. Ancak dersleri, onları askıya alan hükümet kurumunu tehdit etti.

1965 yılında Tahran’da Müslüman dini öğretim merkezi Husaniya-yi İrşad’ı kurdu ve 1967’de oraya taşındı. İran’daki şah rejiminin zulmüne karşı mücadeleye olan bağlılığı. Siyasi nüfuzu o kadar büyüktü ki, rejim onu ​​1973’te tekrar tutuklattı ve Husaniya’yı kapatarak çalışmalarını yasakladı. 1975’te serbest bırakılmasına rağmen özgürlüğü kısıtlandı. Haziran 1977’de İngiltere’ye gitti ve destekçilerinin ısrar ettiği koşullarda İran gizli polisi SAVAK’ın olaya dahil olmasını önerdi.

Genel olarak İslam’ınki gibi Şeriati’nin düşüncesinin yol gösterici ilkesi tevhid veya birliktir. Bir düzeyde bu, insanın mükemmelliğini ifade eder. Allah insanı çamurdan ve ruhtan yaratır, böylece yaratılıştaki tüm unsurların birliğini sağlar. Böylece insan , yaratılmış dünyaya mükemmellik getirerek Tanrı’nın vekili ( halife ) yapılır. Başka bir düzeyde, birlik ilkesi toplumsal dünyaya uygulanmalıdır. Dünyadaki her yolsuzluk ve adaletsizlik birlik eksikliğinden kaynaklanır. Günde beş kez yapılan ve yalnızca Allah’a ibadet edilmesi gerektiğine dair Müslüman bildirisi, bireyi bencillikten kurtararak açgözlülüğü, kıskançlığı ve korkuyu yener.

Bu görüşün sonuçları radikaldir. Müslüman inancının merkezi önemi bireysel kurtuluş ise, o zaman herhangi bir bağımlılık şekli yanlıştır. Müslüman din adamları, İslami davranışa karar vermenin temeli olarak yaratıcı yenilik ( içtihad ) yerine taklit ( taklid ) ilkesini benimsediler . Şeriati, Kur’an’ın “Allah, bir kavim kendinde olanı değiştirmedikçe onda olanı değiştirmez” (Sure 13, Aya 11) şeklindeki ifadeye atıfta bulunarak kör gelenekçiliğe karşı çıktı. Müslüman bir toplumun sınavı, gelenekçiliğinden çok, adil bir toplum yaratma mücadelesini karşılamak için geleneksel düşünceyi kullanma yeteneğinde yatmaktadır. Birlik ideali, bir toplumu temsil ettiği erdemlere ve talep ettiği sosyal adalete götürebilecek bireyleri gerektirir.

Tevhide ulaşmak, dini liderlerin yardımını gerektirir, ancak doğru tipte liderler olmalıdır. Muhammed’in ideali, toplumu dönüştürmek için dini anlayış ve sosyal normların bilgisini kullanabilen bir lider modeli olarak duruyor. Gerçek dini lider, Muhammed’in sergilediği sosyal sorumluluğu üstlenen ve insanların güvenini kazanan, böylece toplumu eğiten, dini öğretileri ileten ve insan toplumunun durumunu iyileştiren kişidir. Klasik Müslüman kaynaklarında değişime ve liderliğin rolüne yapılan radikal vurguyu buldu. Kuran, Allah’ın (Tanrı) ve insanların ( en nas) genellikle aynıdır. O halde, Tanrı’nın iradesini bilmek için, insanların ne söylediğine, ne düşündüğüne ve ne yaptığına bakmak önemlidir. Muhammed ve onun ilk halefleri zamanından beri (ve Şeriati, Şii İslam’a olan bağlılığına rağmen bu liderlerin Sünni değerlendirmelerinin çoğunu kabul ederek muhalefet uyandırdı) dini liderlik azaldı. Modern dönemde toplumsal bilinç ve yaratıcılığın asli sorumluluklarına geri dönülmesi gerektiğini ilan etti.

Pratik açıdan bunu, İslam’ın orijinal anlamına geri dönüşü, din adamlarından ziyade aydınların sağlayacağı anlamına geliyordu. Yeni bir dini lider tipini dört gözle bekliyordu. Nitelikler sadece Kuran’ı bilmek değil, onun sosyal mesajını ve yeni bir sosyal dünya vizyonunu bilmek, sadece Peygamber’in biyografisinde uzman olmak değil, aynı zamanda Kuran odaklı bir toplumda Peygamber’in yerini tanımak; sadece İslam tarihini bilmekle kalmayıp, bu bilgiyi sadece sosyal davranış modeli olarak kullanma becerisine sahip olmak; ve son olarak, Müslüman kimliğinin temeli olarak İslam kültürünü tanımak.

Ona göre geleneksel din adamlarının sorunu, İslam’a bir dizi genel evrensel ilkeler olarak bakmakla yetinmeleriydi. Bunun yerine, İslami idealleri Müslüman toplumun özelliklerine, hem bireylerin hem de bir bütün olarak toplumun mücadele etmesi gereken belirli sorunlara uygulamalıdırlar. Bu tür görüşler din adamlarının çoğunu rahatsız etti ve 1968’de Ayetullah Ruhollah Musavi Humeyni’nin bir öğrencisi olan Ayetullah Motahari, 1979 devrimini takip eden aydın karşıtlığını öngörerek Şeriati’nin kilise karşıtlığını protesto etmek için Tahran Hüsaniye’den istifa etti. Şeriati, bu tür eleştirilere, yerleşik din adamlarına şiddetle saldırarak yanıt verdi. İran devrimindeki din adamlarının zaferine rağmen, fikirleri genç İranlı Müslümanlar arasında etkili olmaya devam etti.